सुकरातले आफ्नो मृत्यु अघि के भनेका थिए थाहा पाउँदा तपाईं छक्क पर्नुहुनेछ

काठमाडौं – सुकरात प्राचीन ग्रीसका एक महान दार्शनिक थिए। उनलाई देवतामा विश्वास नगर्ने र युवाहरूलाई उक्साउने जस्ता आरोपमा मृत्युदण्ड दिइएको थियो। उसको लागि विष तयार गरिँदै थियो। सूर्यास्तअघि विष खुवाउने आदेश थियो। दिउँसो भइसकेको थियो र साँझ पनि पर्न लागेको थियो ।

सोक्रेटस उसको लागि विष तयार गरिरहेको सिपाही कहाँ गएर भने, ‘किन ढिलो गर्दैछौ, छिटो गर।’ सिपाही अचम्ममा पर्यो र भन्यो, ‘के भन्दैछौ ? म जानाजानी बिस्तारै गर्दैछु। सुकरातले भनेका थिए, ‘कर्तव्य पूरा गर्नमा ढिलो हुनुहुँदैन।’ उनको कुरा सुनेर त्यहाँ बसेका केही चेलाहरू रुन थाले।

एकजनाले भने, ‘ तपाईले हामीलाई किन यस्तो गर्नुहुन्छ ?’ तपाईको जीवन हामी सबैको लागि अमूल्य छ। अझै समय छ। जेलका सबै सिपाहीहरू हामीसँग छन्। हामी सबैलाई यहाँबाट सुरक्षित ठाउँमा लैजान्छौं। सोक्रेटिसले पहिले रुँदै चेलाहरूलाई हप्काए, त्यसपछि अरू चेलाहरूलाई भने, ‘तिमीहरू यो धुलोको शरीरको लागि किन चिन्तित छौ ? मेरो विचार सधैं तिम्रो साथ रहनेछ। यो शरीरको खातिर चोर झैं भागेर लुकेर बस्नु पर्ने ? मैले यो जीवन धेरै रमाइलो गरे, अब म मृत्युको आनन्द लिन चाहन्छु।’

साँझ पर्न लागेको थियो । एक कप विष ल्याइयो । जसरी मानिसहरू चिया र कफी खान्छन्, सोक्रेटिसले विषाक्त कप उठाए र खाली गरे। विष पिएपछि उनी सुते । चेलाहरूले सोधे, ‘प्रभु! धेरै दुखेको हुनुपर्छ।’ सुकरातले मुस्कुराउँदै भने, ‘चेलाहरू! यो मेरो जीवनको जागरणको अवसर हो। अहिले म मन, विचार र शरीरबाट अलग छु। आफ्नो जीवनको माध्यमबाट मात्र होइन तर आफ्नो मृत्युको माध्यमबाट पनि, सुकरातले मानवतालाई अमर सन्देश दिन जारी राखे।