काठमाडौं– नेपाली भान्सामा प्राचीन समयदेखि नै दूध, दही, घ्यू र यसको उपोत्पादनहरू जस्तै दूधको मलाई (तर) प्रयोग हुँदै आएको छ। विशेषतः चिया वा मिठाइमा मलाई राखेर खाने चलन निकै सामान्य छ। तर पछिल्लो समय स्वास्थ्यप्रति सचेत व्यक्तिहरूले मलाई वा तर कति मात्रामा खाने भन्ने प्रश्न उठाउँदै आएका छन्। के दूधको तर स्वास्थ्यका लागि लाभदायक हो त? कि यो हृदयरोग, मोटोपन वा कोलेस्टेरोल बढाउने कारण हुन सक्छ?
दूधको तर भनेको के हो?
दूध उमाल्दा माथि जम्ने बाक्लो बोसोयुक्त तहलाई ‘तर’ वा मलाई भनिन्छ। यो उच्च मात्रामा फ्याट (पुष्टि बोसो) समावेश भएको खाद्य तत्व हो। धेरैजसो पूर्ण फ्याट दूधमा करिब ३.५% फ्याट हुन्छ र उमालेपछि माथि आउने मलाईमा त्यो फ्याट केन्द्रित हुन्छ।
फाइदाका पक्षहरू
१. ऊर्जा प्रदान गर्ने स्रोत:
दूधको मलाईमा पाइने बोसो शरीरलाई तत्काल ऊर्जा दिन सक्ने स्रोत हो। विशेषतः शरीरले चाँडै पचाउन सक्ने यस प्रकारको बोसो किसान, मजदुर वा शारीरिक श्रम गर्ने व्यक्तिहरूका लागि लाभदायक मानिन्छ।
२. फ्याट-सोल्युएबल भिटामिनको स्रोत:
तरमा पाइने बोसोले भिटामिन ए, डी, इ र के जस्ता बोसोमा घुलनशील भिटामिनहरू शरीरमा अवशोषण गर्न सहयोग गर्छ। यी भिटामिनहरू दृष्टि शक्ति, हड्डीको मजबुती, छालाको स्वास्थ्य र रोग प्रतिरोधात्मक क्षमताका लागि महत्वपूर्ण छन्।
३. त्वचा र कपालको लागि फाइदाजनक:
पारम्परिक रूपमा मलाईलाई सौन्दर्य सामग्रीका रूपमा पनि प्रयोग गरिन्छ। अनुहारमा लागाउने घरेलु मास्कको रूपमा मलाईले छालालाई नमी प्रदान गर्ने र कपाललाई पोषण दिने कार्य गर्छ।
४. घरमै बनेको, रसायनरहित:
घरमा बनाइने मलाईमा कुनै किसिमको रासायनिक प्रशोधन हुँदैन, जसले गर्दा यो प्राकृतिक र अपेक्षाकृत सुरक्षित हुन्छ।
हानिका पक्षहरू
१. अत्यधिक सैचुरेटेड फ्याट:
मलाईमा स्याचुरेटेड फ्याटको मात्रा अत्यधिक हुन्छ, जुन अत्यधिक मात्रामा सेवन गरेमा रक्तचाप, ट्राइग्लिसराइड, र ‘एलडिएल’ (खराब कोलेस्टेरोल) बढाउन सक्छ। यसले हृदयघातको जोखिम बढाउने सम्भावना रहन्छ।
२. मोटोपन र तौल वृद्धिको कारण:
मलाई अत्यधिक खाने बानीले शरीरमा अनावश्यक बोसो जम्मा हुने सम्भावना हुन्छ, जसले मोटोपन निम्त्याउँछ। विशेष गरी व्यायाम नगर्ने, बसाइमै काम गर्नेहरूका लागि यो जोखिमपूर्ण हुनसक्छ।
३. डाइबेटिज र मेटाबोलिक सिन्ड्रोममा असर:
मधुमेह भएका बिरामीका लागि मलाई, जसमा उच्च फ्याट हुन्छ, नियमित सेवनले इन्सुलिन प्रतिरोध बढाउन सक्ने देखिएको छ। मेटाबोलिक सिन्ड्रोम भएका व्यक्तिका लागि पनि मलाई सन्तुलनमा नखाए जोखिम हुन सक्छ।
विशेषज्ञको सल्लाह
तर पूर्णरूपमा त्याग्नुपर्ने होइन, तर यसको सेवन सन्तुलित र व्यक्ति विशेषको अवस्था हेरेर गर्नुपर्छ। शारीरिक श्रम गर्ने, अति दुब्ला व्यक्तिका लागि मलाई फाइदाजनक हुन सक्छ। तर उच्च रक्तचाप, मोटोपन, मधुमेह, हृदय रोग भएका व्यक्तिहरूले मलाईबाट टाढा बस्नुपर्छ।”
कसरी र कति मात्रामा खाने?
सन्तुलित खानपान: मलाईलाई दैनिक खानुपर्ने अनिवार्यता छैन। हप्तामा २–३ पटक सानो मात्रामा सेवन गर्नु उपयुक्त हुन्छ।
सक्दो प्राकृतिक रुपमा: मलाईलाई चिया वा भातसँग सिधै सेवन गर्नु ठीक हो, तर यसलाई तारेर वा बढी पकाएर खाने गर्दा फ्याटको गुणस्तरमा ह्रास आउन सक्छ।
बालबालिका र वृद्धको लागि अलग सल्लाह: बालबालिकाको लागि सानो मात्रामा मलाईले तौल बढाउने र शक्ति दिने भूमिका खेल्न सक्छ, तर वृद्धहरूका लागि नियमित मलाई सेवन स्वास्थ्यमा असर गर्न सक्छ।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
प्रतिक्रिया