तिहारमा किन झिलिमिली बत्ती बालिन्छ ?

काठमाडौँ- हिन्दू धर्मावलम्बिहरुको दशैँपछिको दोस्रो ठूलो महान् पर्व हो तिहार । यस वर्षको पनि तिहार सुरु भइसकेको छ ठाँउका सबै ठाउँहरूमा झिलिमिली भइसकेको छ ।

गाउँ सहर चारैतिर अहिले मखमली, सयपत्री, गोदावरी र सुपारीजस्ता फूलहरू मग्मगाउँछन् । तिहार रमाइलो पर्व हो । तिहारको अन्तिम दिन भ्रातृ द्वितीया दिदीबहिनी, दाजुभाइका लागि विशेष दिन हो ।

यस दिनलाई साधरणतया भाइटीका भनिन्छ । भाइटीकामा आफ्ना दिदीबहिनीले दाजुभाइलाई बिहानदेखि निरहार बसेर टीका लगाएर दीर्घायु तथा प्रगतिको कामना गर्ने गर्दछन् ।

साथै, तिहारको अर्को महत्वपूर्ण कुरा भनेको झिलिमिली बत्ती बाल्नु पनि हो । घरको वरपर चारैतिर बत्ती बालेर निकै आकर्षित बनाएर तिहार मनाइने गरिन्छ ।

शरद ऋतुको आगमनसँगै विस्तारै दिन छोटो र रात लम्बिँदै जान्छ । र, चिसो पनि बढ्दै जान्छ । दशैँको कोजाग्रत पूर्णिमापछि चन्द्रमा औँसी नजिक हुँदै जान्छ ।

धार्मिक विश्वास अनुसार त्रेतायुगमा भगवान् श्रीराम, लक्ष्मण र सीता १४ वर्ष वनवास पूरा गरी फर्किँदा कार्तिक कृष्ण पक्षको औँसीको रात थियो ।

अयोध्यावासीले भगवान् श्रीराम, लक्ष्मण र सीताको आगमनको खुसीयालीमा उनीहरूको प्रत्येक पाइलामा दियो बालिएको हुनाले हरेका वर्ष सोही तिथिमा दीपावली गरिएको विश्वास गरिन्छ । यसका साथै कुवेर र माता लक्ष्मिको बास होस् भन्नाले पनि दियो बाल्ने प्रचलन रहेको छ ।

औँसीको रात भनेको कालो रात हो । यस रात बत्ती बाल्दा उज्यालो छाउँछ । तिहारमा घरघरमा झिलिमिली बनाइनु धार्मिक, सामाजिक, सांस्कृतिक तथा मनोवैज्ञानिक सबै दृष्टिले महत्वपूर्ण छ । त्यसैले तिहारले अन्धकारलाई परास्त गर्दै उज्यालोको यात्रा हो जीवन भन्ने सन्देश दिन्छ तिहारले ।