काठमाडौं- बिहानको चिया, दिउँसोको मिठाई अनि बेलुकीको चकलेट—हाम्रो दैनिक जीवनमा गुलियो परिकारहरू सँगै आएका छन्। चिनीको स्वादले जिब्रोलाई त सन्तुष्टि दिन्छ। तर त्यो स्वाद पछाडि लुकेको खतरा भने धेरैलाई थाहा नहुन सक्छ।
विशेषज्ञहरू भन्छन्, ‘अत्यधिक चिनी सेवन स्वास्थ्यका लागि ‘मिठो विष’ हो।’ पछिल्लो समय नेपालमा मधुमेह, मोटोपन, उच्च रक्तचाप र मुटुरोगजस्ता जीवनशैलीसम्बन्धी रोगहरू तीव्र रूपमा बढिरहेको तथ्यांकहरूले देखाउँछन्। यी रोगहरूको एउटै साझा कारण हो अत्यधिक गुलियो खानु।
चिनी: ऊर्जा कि रोगको जरा ?
शरीरलाई ऊर्जा चाहिन्छ, र चिनी कार्बोहाइड्रेटको एक स्रोत हो। तर प्राकृतिक रूपमा फलफूल, दूध वा अन्नजन्य खानेकुराबाट पाइने चिनी शरीरलाई आवश्यक हुन्छ। समस्या तब हुन्छ जब हामी प्रशोधित चिनी बढी मात्रामा लिन्छौं जसले शरीरमा तत्कालिक ऊर्जा त दिन्छ तर दीर्घकालीन रोग निम्त्याउँछ।
एक सामान्य नेपालीले दिनमा आवश्यकभन्दा दोब्बर मात्रामा चिनी सेवन गरिरहेको हुन्छ। खासगरी चिया, बिस्कुट, चकलेट, पेय पदार्थ र मिठाइमा लुकेको चिनीको मात्रा गम्भीर छ।”
धेरै गुलियो खाँदा हुने ५ प्रमुख असर
१. मधुमेह (डायबेटिज):
नियमित रूपमा धेरै चिनी खाँदा शरीरमा इन्सुलिनको कार्यक्षमता घट्छ, जसले गर्दा टाइप २ मधुमेहको जोखिम बढ्छ।
२. मोटोपन:
चिनी अत्यधिक क्यालोरीयुक्त हुन्छ। अनावश्यक क्यालोरीले तौल बढाउँछ, जुन पछि हृदय रोग, जोर्नी दुखाइ र सास फेर्न समस्या निम्त्याउँछ।
३. मुटुरोग:
चिनीले रगतमा खराब कोलेस्ट्रोल र ट्राइग्लिसराइड्स बढाउँछ, जसले धमनी साँघुरो बनाउने र मुटुको समस्यामा पुर्याउने गर्छ।
४. छालाको समस्या:
चिनीले छालामा जलन पैदा गर्ने तत्वहरू सक्रिय गर्छ, जसले गर्दा डन्डिफोर, रिङटा वा एलर्जीसम्बन्धी समस्याहरू बढ्छन्।
५. मानसिक स्वास्थ्यमा असर:
अत्यधिक चिनीले मस्तिष्कमा डोपामिनको स्तर असन्तुलित बनाउँछ, जुन चिन्ता, तनाव र डिप्रेशनको कारण बन्न सक्छ।
बालबालिकामा त झन् खतरा!
चिनीप्रति बालबालिकाको मोह अत्यधिक हुन्छ। यकिन रूपमा हेर्दा, दैनिक विद्यालयका क्यान्टिनहरूमा पाइने चकलेट, बबलगम, बिस्कुट र कोल्ड ड्रिङ्कहरूले उनीहरूको स्वास्थ्यलाई ठूलो क्षति पुर्याइरहेका छन्। ५ वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिकामा टाइप २ मधुमेहका केसहरू देखिनु थालिसकेको छ, जुन अत्यन्त चिन्ताजनक अवस्था हो।
किन हाम्रा परिकार गुलियामै डुबेका छन्?
नेपाली संस्कृतिमा चिनी वा मिठाइलाई ‘खुसीको संकेत’ मानिन्छ। विवाह, पूजा, बर्थडे वा कुनै पनि उत्सवमा गुलियो परिकार अनिवार्यजस्तै छ। यही परम्पराले गर्दा हामीले चिनीलाई सामान्य बानी बनाएका छौं, जसले क्रमशः रोगहरू निम्त्याइरहेको छ।
बदलौं बानी, बचाऔं स्वास्थ्य
१. चिनीको विकल्प प्रयोग गरौं:
मह, सुक्खा खजुर, खनिजयुक्त ब्राउन सुगर वा स्टेवियाजस्ता प्राकृतिक विकल्पहरू प्रयोग गर्न सकिन्छ।
२. पेय पदार्थ घटाऔं:
बोतलबन्द पेय, जुस वा कोल्ड ड्रिङ्कलाई सादा पानी वा ताजा फलफूलको जुसबाट प्रतिस्थापन गरौं।
३. लेबल पढ्ने बानी बसालौं:
प्याकेटबन्द खाद्य वस्तु किन्दा त्यसको Nutrition Facts पढौं। धेरै चिनी भएको हो भने त्याग गरौं।
४. बच्चालाई शिक्षित गरौं:
बालबालिकालाई सानैदेखि ‘गुलियोको खतरा’ बारे बुझाऔं र उनीहरूलाई प्राकृतिक स्वादतर्फ आकर्षित गरौं।
५. नियमित स्वास्थ्य परीक्षण गरौं:
चिनी सेवन गर्ने बानी भएमा नियमित रूपमा ब्लड सुगर जाँच गरौं।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
प्रतिक्रिया