परिवारमा द्वन्द्वको असरले बच्चालाई हुनसक्छ हृदयघात !

काठमाडौं – युवाहरूमा हृदयाघातका बिरामी बढ्दै जानुको पछाडि जीवनशैली, अस्वस्थकर खानपान र कामको बोझ जिम्मेवार रहेको एक अनुसन्धानले जनाएको छ। केही हदसम्म यो सत्य पनि हो । तर के भने यौवनमा हृदयाघातको लागि उनीहरुको बाल्यकाल पनि जिम्मेवार हुनसक्छ भनौं भने के हुन्छ ? तपाईलाई पत्यार नलाग्न सक्छ तर यो तितो सत्य हो ।

यस सम्बन्धमा एउटा अध्ययन जर्नल अफ द अमेरिकन हार्ट एसोसिएसनमा प्रकाशित भएको छ । अध्ययनका अनुसार परिवार वा वरपरको वातावरणबाट बढी तनावको सामना गर्नुपर्ने बालबालिकामा कार्डियोमेटाबोलिक सिन्ड्रोम बढ्दै जान्छ । यस सिन्ड्रोमको कारण हृदय रोगको जोखिम बढ्न सक्छ।

बच्चालाई बाल्यकालमा आघात भोग्नु पर्ने धेरै कारणहरू हुन सक्छन्। परिवारमा द्वन्द्व, आमाबाबुको सम्बन्धविच्छेद, कुनै दुर्घटना वा विद्यालयमा दुर्व्यवहारको सिकार हुँदा बालबालिकाले आघात भोग्न सक्छन्। कहिलेकाहीँ बाढी, सुनामी, हुरीबतास, आगलागी, युद्धजस्ता प्रकोपका कारण बालबालिका आघातको सिकार हुन सक्छन् ।

जर्मन बाल मनोवैज्ञानिक एलिस मिलरले आफ्नो पुस्तक ुप्रिजनर्स अफ चाइल्डहुडु मा लेखेकी छिन् कि दोस्रो विश्वयुद्धको समयमा १२ वर्ष मुनिका बालबालिका आफ्नो वयस्क जीवनमा गम्भीर मानसिक र शारीरिक समस्याको सिकार भएका थिए।

अमेरिकाको सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोल एण्ड प्रिभेन्सनले गरेको अध्ययन अनुसार बाल्यकालमा कुनै न कुनै प्रकारको आघातबाट गुज्रने बालबालिकामा आत्महत्या गर्ने र लागूऔषध सेवन गर्ने जोखिम ५ हजार गुणा बढी देखिएको छ । यो आघातका कारण बालबालिका धेरै रोगको शिकार बन्न पुग्छन् । कतिपय बाल्यकालका रोगहरूले पनि जीवनभर छाड्दैनन्।

यी ५ तरिकामा तपाईंको बच्चा आघातबाट पीडित छ कि छैन भनेर जाँच गर्नुस्

तनाव वा डिप्रेसन जुनसुकै उमेरमा हुन सक्छ। अहिले बालबालिकामा पनि तनाव ठूलो समस्या बनेको छ । आघातबाट पीडित बालबालिकामा धेरै प्रकारका मानसिक र शारीरिक परिवर्तनहरू हुन्छन्। यदि तपाईंले आफ्नो बच्चामा यी परिवर्तनहरू देख्नुभयो भने, सतर्क हुनुहोस्।

बच्चालाई कसैसँग घुलमिल हुन मन लाग्दैन ।
प्रायः एक्लै, मौन र उदास।
सानातिना कुरामा रिस उठ्ने ।
५ वर्ष पुगेपछि पनि बच्चाले नङ टोक्ने वा ओछ्यान भिजाउने ।
बच्चाको भोक नलाग्ने वा धेरै खानु।

बच्चालाई तनावमुक्त राख्नको लागी के गर्ने ?

बालबालिकालाई कुनै पनि किसिमको आघातबाट जोगाउन राम्रोसँग हुर्काउन जरुरी छ । धेरै पटक, बच्चाहरुसंग आमाबाबुको व्यवहार पनि आघातको लागी जिम्मेवार हुन्छन् । जीवनको पहिलो १४ वर्ष कुनै पनि बच्चाको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छ। यी बच्चाको जीवनको लागि आधारको रूपमा सेवा गर्छन्। बच्चाले आफ्नो आमाबाबु वा वरपरको वातावरणबाट जे सिकेको र बुझ्छ त्यसले उसको भावी जीवनलाई असर गर्छ। किनभने यस समयमा बच्चाको व्यवहार र उसको सोच्ने र बुझ्ने क्षमतामा परिवर्तन हुन्छ। त्यसैले यो उमेरसम्म अभिभावकले बालबालिकाको विशेष ख्याल गर्नुपर्छ ।

बच्चा हुर्काउने सन्दर्भमा मनोवैज्ञानिकहरूले दिएका सुझाव यस्ता छन्

आमाबाबुले बच्चा को सँग खेल्छ, उसले कस्तो व्यवहार गर्छ वा अध्ययनमा कस्तो प्रदर्शन गरिरहेको छ भन्ने बारे पूर्ण जानकारी राख्नु पर्छ । आमाबाबुले बच्चाहरूलाई दुर्व्यवहार गर्नबाट रोक्नु पर्छ र राम्रो काम गरेकोमा प्रशंसा पनि गर्नुपर्छ । अभिभावकत्वको यो विधिले बालबालिकाको आत्मविश्वास बढाउँछ। बच्चालाई कुनै पनि प्रकारको तनाव हुन दिनु हुन्न ।

अभिभावकहरूले बच्चाहरूसँग धेरै कडा व्यवहार गर्नु हुँदैन् । छोराछोरीलाई जे भन्छन् उनीहरूले कुरालाई विश्वास गर्नुपर्छ। कुनै पनि विषयमा बालबालिकाबाट स्पष्टीकरण सुनिँदैन । यस्तो अवस्थामा बालबालिकाको मानसिक विकासमा नकारात्मक असर पर्छ । बच्चाले आफ्नो विचार व्यक्त गर्न सक्दैन, जसको कारण उसलाई तनाव हुन सक्छ। यस्तो हुर्काइमा, बच्चाहरू धेरै आक्रामक वा अरूमा धेरै निर्भर हुन्छन्।

बच्चाहरूलाई उनीहरूले जे चाहन्छन् गर्न स्वतन्त्र लगाम दिनुपर्छ। उनीहरू गरेका काम सहि वा गलत के छन्, आमाबाबुले भनुपर्छ । जसका आमाबाबुले उनिहरुको हरेक माग तुरुन्तै पूरा गर्छन्। यसको नतिजा धेरै खराब छ किनभने बच्चाहरूले यस प्रकारको अभिभावकत्वमा आत्मनियन्त्रण विकास गर्दैनन्। उसले आफ्नो परिवार वा वरपरका मानिसहरूसँग राम्रो व्यवहार गर्दैन।

अभिभावकहरूले बच्चाहरूलाई हरेक कुरामा ध्यान दिनु पर्छ । बच्चाहरूलाई धेरै माया दिनुपर्छ । अभिभावकत्वले अधिकांश बालबालिकालाई समय नदिदा उनीहरुको भविष्यमा नकारात्मक प्रभाव पार्छ। बच्चा मानसिक र शारीरिक रूपमा कमजोर हुन सक्छ। बच्चा केहि नयाँ काम सिक्न र गर्न डराउँछन्। यसले गर्दा बच्चालाई पछि तनाव हुन सक्छ।