यी हुन् मुखको क्यान्सरको सबैभन्दा ठूलो लक्षण, के तपाई पनि बेवास्ता गर्दै हुनुहुन्छ ?

काठमाडौँ – मुखको क्यान्सरका लक्षणहरू फरक-फरक व्यक्तिहरूमा फरक-फरक रूपमा देखिन सक्छन्। यदि ओठ, मुख र जिब्रोमा लामो समयसम्म घाउ छ र निको भएन भने यो स्वास्थ्यको लागि खतरनाक साबित हुन सक्छ।

मुख भित्र सेतो वा रातो दाँत हुनु, दाँत झर्नु, मुख भित्र गाँठो वा बृद्धि हुनु, मुख दुख्नु, कान दुख्नु, निल्न, मुख खोल्न वा चपाउन गाह्रो हुनु वा दुख्नु क्यान्सरको लक्षण हुन सक्छ।

तपाईको घाँटीमा गाँठाे हुन सक्छ जुन बढेको लिम्फ नोडको कारणले हुन्छ। घाँटीमा एक वा बढी लिम्फ नोड्स सुन्निने मुख र ओरोफ्यारिङ्गल क्यान्सरको लक्षण हुन सक्छ। यो आफैमा वा मुख र ओरोफ्यारिङ्गल क्यान्सरका अन्य लक्षणहरूसँग देखा पर्न सक्छ।

यो रातो पीडादायी गाँठाेले सामान्यतया क्यान्सरको सट्टा संक्रमणलाई संकेत गर्छ। आउने र जाने गाँठहरू सामान्यतया क्यान्सरको कारणले हुँदैन। क्यान्सरले सामान्यतया गाँठो बनाउँछ जुन बिस्तारै ठूलो हुँदै जान्छ।

हरेक वर्ष विश्वभर करिब ३.७७ लाख मुखको क्यान्सर हुने गरेको छ । जसमध्ये १.७७ लाखको मृत्यु हुन्छ, जुन क्यान्सरका कारण हुने मृत्युको २ प्रतिशत हो । यस्तो अवस्थामा मुखको क्यान्सरको कारण के र कसरी हुन्छ जानौं ।

मुखको क्यान्सर के हो ?
स्वास्थ्य विज्ञहरूका अनुसार मुखको बाहिरी तथा भित्री भाग जस्तै ओठ, गिजा, जिब्रो, गालाको भित्री भाग, मुख र जिब्रोको मुनिमा मुखको क्यान्सर हुन सक्छ। यो क्यान्सरलाई मुखको क्यान्सर पनि भनिन्छ । समग्रमा मुखमा हुने क्यान्सरलाई मुखको क्यान्सर भनिन्छ ।

मुखको क्यान्सर के कारणले हुन्छ ?
मुखको क्यान्सरमा, मुखको कोशिकाहरूमा डीएनएमा उत्परिवर्तन हुन थाल्छ। अर्थात् यो रोगमा कोशिकाको डीएनए बिग्रन्छ । यसका धेरै कारण हुन सक्छन्।

यसमा वातावरणीय कारण, सुर्तीमा पाइने रसायन, सूर्यको पराबैंगनी किरण, खानामा पाइने विषाक्त रसायन, विकिरण, मदिरामा पाइने रसायन, बेन्जिन, एस्बेस्टोस, आर्सेनिक, बेरिलियम, निकल आदि पर्दछन् ।

मुखको क्यान्सरको सबैभन्दा बढी जोखिम कसलाई हुन्छ ?
गुटखा-सुर्ति सेवन गर्ने मानिसमा मुखको क्यान्सर हुने सम्भावना धेरै गुणा बढी हुन्छ । यो क्यान्सर चुरोट, बिडी, चुरोट वा सुर्ती जुनसुकै रुपमा सेवन गर्नेमा पनि छिटो फैलन सक्छ ।

शारीरिक सम्बन्धबाट सर्ने ह्युमन प्यापिलोमाभाइरसले मुखको क्यान्सर पनि निम्त्याउन सक्छ, त्यसैले सधैं सुरक्षित यौन सम्पर्क गर्नुपर्छ। रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कमजोर भएकाहरूलाई पनि मुखको क्यान्सर हुन सक्छ।

मुखको क्यान्सरका लक्षणहरू के के हुन् ?

मुख भित्र सेतो वा रातो प्याचको गठन।
दाँत ढीला हुनु।
मुख भित्र गाँठो वा गाँठो बढ्नु।
मुखमा बारम्बार दुखाइ।
कान मा लगातार दुखाइ।
खाना निल्न कठिनाई।
ओठ वा मुखमा घाउ, जो उपचार पछि पनि निको हुँदैन।

मुखको क्यान्सरबाट कसरी बच्ने ?

सुर्ती सेवन तुरुन्त बन्द गर्नुहोस्।
रक्सी नपिउनुहोस्।
धेरै घाममा बाहिर नजानुहोस्।
मुख सम्बन्धी कुनै समस्या भएमा डाक्टरलाई सम्पर्क गर्नुहोस्।
स्वस्थ खाना खानुहोस्।
प्रशोधित खाना, संतृप्त खाना, डिब्बाबंद खानाबाट टाढा रहनुहोस्।