चर्को आवाजमा गीत सुन्दा श्रवणशक्ति गुम्ने जोखिम

काठमाडौँ – डीजेमा बजाएको ठूलो आवाजले गम्भीर रोगको जोखिम बढाउने एक अध्ययनले जनाएको छ । अध्ययनका अनुसार डीजेले कसैलाई हृदयघात हुनसक्ने जनाएको छ ।

हालै भारतको मध्य प्रदेशको राजधानी भोपालमा डिजेको चर्को आवाजका कारण एक १३ वर्षीय बालकको मृत्यु भएको थियो । दुर्गाका मूर्ति विसर्जनका लागि जाँदै गरेको चलिरहेको कार्यक्रममा उनी नाच्दै थिए तर ठूलो आवाजका कारण उनी डिजेबाट खसेर मृत्यु भएको हो ।

यस प्रकारको यो पहिलो घटना होइन, यसअघि पनि भारतका विभिन्न स्थानमा चर्को डीजेको आवाजका कारण हृदयघात वा मृत्यु भएको खबर आएको थियो ।

यस्तो अवस्थामा चर्को स्वरमा गीत वा सङ्गीत सुन्दा हार्ट अट्याक हुनसक्छ कि भन्ने प्रश्न उठ्छ, त्यसबाट बच्न जरुरी छ, आखिर चर्को स्वर स्वास्थ्यका लागि कति हानिकारक छ त जानौं ।

डीजेको ठूलो आवाज कति खतरनाक छ ?

विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन ‘डब्ल्यूएचओ’का अनुसार लामो समयसम्म चर्को सङ्गीत र चर्को आवाजका कारण १२ देखि ३५ वर्ष उमेर समूहका करिब १०० करोड मानिसको श्रवणशक्ति गुम्ने जोखिम हुन्छ। चर्को आवाजले स्वास्थ्यमा धेरै हानी पुर्‍याउन सक्छ।

सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोल एन्ड प्रिभेन्सन (सीडीसी)का अनुसार डेसिबलको स्तर तोकिएको सीमाभन्दा बढ्यो भने श्रवण क्षमतामा मात्रै असर गर्दैन, यसले धेरै गम्भीर रोगको जोखिम पनि निम्त्याउँछ । चिडचिडापन र चिडचिडापन मात्र होइन, हृदय रोग पनि हुन सक्छ।

चर्को आवाजले कस्ता रोग लाग्न सक्छ ?

बहिराेपन
मानसिक तनाव
चिडचिडापन
गम्भीर टाउको दुखाइ
उच्च रक्तचाप
अनिद्रा
मेमोरी हानि
मस्तिष्क रक्तस्राव
कुनै कुरामा ध्यान केन्द्रित गर्न असमर्थ
हृदयघातको जोखिम

डीजे साउन्डका कारण हृदयाघातको जोखिम छ ?

हाम्रो कानको मुटुसँग प्रत्यक्ष सम्बन्ध रहेको स्वास्थ्य विज्ञहरू बताउँछन् । अर्थात् जुन आवाज कानमा पुग्छ, त्यो स्नायुद्वारा हृदयमा पनि पुग्छ। जब डीजे ध्वनि लगातार कानमा पुग्छ, मुटुको धड्कन बढ्छ, जसले तनाव, चिन्ता र डर बढाउन सक्छ। यस्तो अवस्थामा कानको नसामा रगत जम्न थाल्छ र यो लामो समयसम्म रह्यो भने हृदयघात हुन सक्छ ।

अमेरिकाको न्यु जर्सी मेडिक्सको रिपोर्टका अनुसार धेरै कोलाहल भएको ठाउँमा बस्ने मानिसहरूमा हृदयाघातको जोखिम सबैभन्दा बढी हुन्छ। उदाहरणका लागि, एयरपोर्ट क्षेत्रहरूमा हृदयघातको जोखिम ७२% ले बढ्छ। बालबालिका, वृद्धवृद्धा वा जुनसुकै रोगबाट ग्रसित व्यक्तिहरू ठूलो आवाजबाट सबैभन्दा बढी जोखिममा हुन्छन्।

स्वास्थ्यका लागि कति हानिकारक छ ?

ध्वनि तीव्रता डेसिबल (DB) मा मापन गरिन्छ। हियरिङ हेल्थ फाउन्डेसनका अनुसार ७० डेसिबल वा सोभन्दा कमको आवाज हाम्रा लागि सुरक्षित हुन्छ। यो भन्दा बढी आवाजमा पर्नु खतरनाक हुन सक्छ।

विज्ञहरूका अनुसार आजकल प्रयोग हुने म्युजिक डिभाइस, इयरफोन र इयरबडको आवाज ६० प्रतिशत भोल्युममा ७५-८० डेसिबल मात्र हुन्छ, जुन फुल भोल्युममा ११० डेसिबलसम्म पुग्छ। यदि कसैलाई ८५ डेसिबलभन्दा माथिको आवाज दैनिक ८ घण्टाभन्दा बढी समयको लागि पर्यो भने उसको श्रवण क्षमतामा ह्रास आउन सक्छ।