आँखामा जलन हुन्छ, यो कुन रोगको लक्षण हो ?

काठमाडौँ – आँखा जलनका विभिन्न कारण हुन सक्छन् । यी मध्ये एक हो आँखामा जलन भए जस्ताे भएर पाेल्नु । जब हाम्रो आँखा कुनै रसायनको सम्पर्कमा आउँछ, तिनीहरू जल्न थाल्छन्। यस्ताे अवस्थामा आँखामा जलन हुन्छ साथै आँखा खोल्नै नसक्ने जस्तो हुन्छ । यस्तो अवस्थामा पानी छर्किनुको विकल्प छैन ।

आँखामा जलन किन हुन्छ ?

साउदर्न क्रस युनिभर्सिटीका स्वाद र गन्धका विशेषज्ञ एलेक्स रसेलले गरेको अनुसन्धानका अनुसार हामी सबैको नाक र मुख नजिकै विभिन्न रिसेप्टरहरू हुन्छन्, जसले रसायनहरूलाई नजिकबाट प्रतिक्रिया दिन्छ।

यी सबै रसायनहरूमा स्वाद र गन्ध सामान्य छ। खुर्सानीमा एक विशेष रसायन हुन्छ, जसले दुखाइ र जलन गराउँछ। यसलाई capsaicin नामले चिनिन्छ। यसले यी रिसेप्टरहरूलाई यति धेरै उत्तेजित गर्छ कि जलन सनसनीसँगै दुखाइ पनि हुन्छ।

जलनले सबैभन्दा बढी कहिले जलाउँछ ?

शरीरमा रहेका यी रिसेप्टरहरूलाई क्याप्साइसिन रिसेप्टर वा भ्यानिलोइड रिसेप्टर भनिन्छ। ती सबैसँग TRIPV1 नामको कोड छ। यी रिसेप्टर्सले गर्मीमा बढी प्रतिक्रिया दिन्छ। ४० डिग्री सेल्सियस भन्दा माथिको कुनै पनि चीजले यी रिसेप्टरहरूलाई बन्द गर्न सक्छ, जलन सनसनी पैदा गर्दछ।

धेरै पटक, रातमा मसालेदार खाना खाएपछि, बिहान बाथरुम जाँदा जलेको अनुभूति हुन्छ। यो गुदाको क्याप्साइसिन रिसेप्टर्सको कारणले हुन्छ। यी रिसेप्टरहरू जताततै पाइन्छ जहाँ म्यूकस मेम्ब्रेन हुन्छ, जसले आँखा, गुदा र जननांगको सम्पर्कमा आउँदा जलन हुने गर्दछ।

आँखामा जलन भए बच्न के गर्ने ?

खुर्सानीले गर्दा हुने आँखामा हुने जलनलाई हटाउन दूधले मद्दत गर्न सक्छ। दूधले आँखा धुँदा फाइदा हुन्छ ।
आँखामा खुर्सानी पुगेमा चिसो पानीले तौलिया धुनुहोस् र बिस्तारै आँखा सफा गर्नुहोस्।
आँखामा खुर्सानी परेमा तातो तौलियामा फुकेर आँखामा राखेर जल्ने अनुभूति हटाउनुहोस्।
आँखाको जलनलाई शुद्ध घिउले पनि हटाउन सकिन्छ। कपासमा केही थोपा चिसो पानी र घिउ मिसाएर आँखामा केही समय राख्दा छिट्टै आराम मिल्छ । तर, चिकित्सकको सल्लाह लिन जरुरी छ ।