नाटक ‘नुग्:द्य’: ‘म नै हुँ एउटा उज्यालो’

काठमाडौँ– जो कोहीलाई जीवनका सपनाहरु देख्न र बुन्न एकदमै छुट छ । तर सपना पूरा गर्न कहाँ सहज छ र । सपनाहरुको गन्तव्यमा पुग्न मानिसले थुप्रै अप्ठ्यारा बाटाहरु झेल्नु र भोग्नुपर्छ ।

आफ्नो सपनाको महल बनाउन अरुको भन्दा आफ्नो आत्मबल अझै चाहिन्छ । तब न लोप्साङ(नुहाङ तामाङ) जसरी नै फेरि मैदानमा उठ्न सकिन्छ ।

हो, तिनै लोप्साङ नाटक ‘नुग्:द्य’ का मुख्य पात्र । जो आफ्नो सपना पूरा गर्नकै लागि लडेर पनि फेरि उठेर आएका छन् ।

थापागाउँस्थित मण्डला थिएटरमा ‘म्याड फेस्ट–२०२४’ अन्तर्गत महोत्सवको दोस्रो दिन शनिवार नाटक ‘नुग्: द्य’ मञ्चन गरिएको थियो । मुख्य पात्र नुहाङकै लेखनमा विजय तामाङ ब्लोनले नाटकको निर्देशन गरेका हुन् । ‘नुग्: द्य’मा एक कलाकार‍ (डान्सर) बन्ने हुटहुटी बोकी हिँड्ने युवाका उतारचढावहरुको कथा छ । ती उतारचढावहरुमा कतै रोमाञ्चकता र कतै भावुकताहरु मिसिएका छन् ।

तिनै रोमाञ्चकता र भावुकताहरुबीच लड्दै–लड्दै उठेका उही लोप्साङको कथा छ । नृत्यको सपना पुनः सङ्गालेर आएका लोप्साङले आफूलाई त उभ्याएका छन् नै तमाम युवाहरुलाई समेत सपना देख्न र सपनाको गन्तव्यमा हिँड्न सिकाएका छन् । उनी भन्छन्,

नाटकको थालनी राष्ट्रियस्तरको नृत्य प्रतिस्पर्धामा ‘म्याजिक क्रु’को फाइनल राउण्डको प्रस्तुतिबाट हुन्छ । समूहको फाइनल राउण्डको प्रस्तुतिकै क्रममा लोप्साङको नृत्य सपनामा अचानक तुसारोपन छाउँछ । त्यसपछि ह्वीलचियरबाट नै लोप्साङको जीवन र सपनाहरु फ्ल्यासब्याकमा जान्छ । त्यसपछि उनका जीवन र सपनाका किस्साहरु आम दर्शक समक्ष खुल्दै जान्छन् ।

२६ वर्षिय गाउँले ठिटो लोप्साङको एउटै सपना छ, नृत्य कलाकार बन्ने । नृत्य प्रतिस्पर्धामा उत्कृष्ट भएर अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा प्रतिनिधित्व गर्ने मौका पाएमा नामसँग थोरै दाम पनि कमाउँछु भन्ने उनको आशा छ । नृत्यकै माध्यमबाट दाम कमाइ हालेमा बहिनी निमा(चेनमी राई)लाई राम्रो स्कूल पढाउने, आपा (बुवा) छिरिङ(युभहाङ राई)लाई किराना पसल राखिदिने र आमा डोल्मा(रञ्जिता लिम्बु)लाई राम्रो अस्पतालमा लगेर उपचार गराउने । त्यही सपना बोकेर उनी दुई घण्टाको बाटो लगाएर डान्स क्लास र काममा दिनहुँ धाउँछन् ।

उनी जस्तै सपना बोकेर आउने साया(स्मृति श्रेष्ठ), सुरज(मनिष पाण्डे), दिवस (श्याम कार्की)हरुलाई उनले डान्स क्लासमा भेट्टाउँछन् । सबै एउटै चाह हुन्छ, नृत्य गर्ने । अनि समस्या पनि उस्तै हुन्छ, नृत्य सिक्न पैसा कहाँबाट ल्याउने ?

लोप्साङको आपा सोच्छन्, जवान छोराले कमाएर घरमा केही भरथेग गरिदिओस् । घरको अभावले नै छोरा लागेको बाटो उनलाई राम्रो लाग्दैन । उनी छोराका लागि काम खोजीमा निरन्तर छन्, तर लोप्साङ आफ्नै नृत्य कर्ममा छन् । त्यहीबिच शुरु हुन्छ, बाउछोराको टकराव ।

घरमा बिरामी आमा, सानी बहिनी, बुवाको दिनरातको उही कुराले मानसिक रुपमा विचलनमा परेको लोप्साङ आमालाई सुनाउँछन्, ‘आफूले मन परेको काम गर्न पाए त्यसैमा खुसी मिल्छ । मैले विदेश गएर पैसा त कमाउँला त्यसमा खुसी पाउन सकिँन भने के गर्ने ?’

यही उनको विचलनकै क्रममा उनी ह्वील चियरमा पुग्दा उनकी आमा सधैंका लागि ढलिसकेकी हुन्छिन् । त्यसपछि शारीरिक, मानसिक रुपमा मौन रहेका लामो समय विश्राममै रहन्छन् । जब उनका आँखा अगाडि आमा र आफ्नै सपनाहरु अगाडि आउँछन्, तब उनले आफैं भित्रको उज्यालो देख्छन्, आफैंलाई विश्वास गर्छन् र हिम्मत जुटाएर उज्यालो लिएर फेरि उठ्छन् ।

नाटकका दृश्यहरु हेर्दा यस्तो भान हुन्छ, विजय र नुहाङ जस्ता युवा पुस्ताका कलाकारहरुले आफू मात्र होइन, लाखौं युवाका कथाहरु भनिरहेका छन् । ‘कलाकार’, जुन शब्द कानले सुन्दा र आँखाले हेर्दा जति गजब र सम्मानजनक लाग्छ, त्यसको ट्याग भिरेर कलाकारिता फाँटमा उभिन त्यति सजिलो पक्कै छैन । यी दुई युवाहरु रङ्गकर्मी मात्र नभएर नृत्य क्षेत्रमा पनि सपना खोजिरहेका छन् ।

नृत्यमा सपना खोज्दाखोज्दै रङ्गमञ्चमा आइपुगेका यी दुवै युवाहरुले आफ्नो कथा आम जमातमा गज्जबले भनेका छन् । यी दुईको नाटक सिर्जनाले भन्छ, ‘कलाकार बन्न त्यति सजिला बाटाहरु छैनन् । कैयौं सपनाहरु टुटाएर, फुटाएर अनि आफैंमा हिम्मत जुटे मात्र कलाकारको रुपमा उभिन सकिन्छ ।’ 

नुहाङ जसले नाटकलाई जीवन्त रुपमा लेखनमा मात्र नभएर अभिनय कलामा समेत उतारेका छन् । जो लोप्साङ(मुख्य पात्र)का रुपमा मञ्चमा छन् । नाटकका दृश्यहरु हेर्दा लाग्छ, त्यहाँ लोप्साङको होइन, नुहाङको कथा देखिँदैछ । अनि त्यसैमा रङ्गकर्मी विजयले आफ्ना कथाहरु पनि मिसाइ दिएका छन् ।

नाटकमा लोप्साङको जीवनमा घटित अधिकांश घटनाहरुमा आम युवा वर्गका सपनाहरु अन्तरघुलित भएका छन् । नृत्यमा उनको सङ्घर्ष, उनको पारिवारिक स्थिति, नृत्य जीवनमा घटित् घटना, आमासँगै गुमेका सपनाहरु, उनको मानसिक विचलनहरुमा आम युवा वर्गहरु देखिन्छन् ।

सन्तानलाई भविष्यको साहरा मान्ने वर्गमा जन्म लिएपछि कलाकार नै बन्छु भनेर ढिपी कस्नेहरुको के–कस्ता हन्डरहरु खाएर सपनाकै लागि भएपनि जागिरहनुपर्छ भन्ने ज्वलन्त उदाहरण नाटकले पेश गरेको छ । युवाले सपना देख्नु गलत होइन, तर सपना पूरा गर्न स्वयं नै लड्ने र उठ्ने खेलमा हुनुपर्छ भन्ने आम युवालाई नाटकले सन्देश छोड्दै बिट मार्छ ।

नाटकमा युवापुस्ताबिच हुने प्रेम, खिचातानी, आपसी द्वन्द्वहरुलाई नाटककै सन्दर्भमा बग्न दिएको छ । यद्यपि ती द्वन्द्वहरुमा स्थायित्व छैनन् । जस्तो साया र लोप्साङको प्रेममा घुसिनै लागेको द्वन्द्व त्यसै टुङ्ग्याइएको छ ।

लोप्साङको फ्ल्यासब्याकै घुम्ने कथामा ब्राह्मण र किरातीबिचको विवाहलाई अलिकति घुसाइएको छ । नाटकमा समकालीन समाजलाई देखाउन खोजिएपनि नाटकको मूल कथामा उक्त उपकथा नहुँदा पनि खासै फरक पर्ने देखिँदैन । कलाकारहरुको नृत्य प्रस्तुतिहरुले नाटकलाई जबर्जस्त बनाएको छ । त्यसैमा कलाकार नुहाङको नृत्यसँगै उनले गरेको जीवन्त अभिनयले नाटकमा प्राण भरिदिएको छ ।

लोप्साङको मानसिक संवेदना र सङ्घर्षहरुमा शब्द भन्दा बढी काम प्रयुक्त प्रकाश उनको मुहारको अभिव्यक्तिले प्रस्ट पारेको छ । त्यस्तै पाको उमेरका बुवाको चरित्रलाई निर्वाह गर्ने कलाकार युभहाङ राई, साहुजी(राजिव चौधरी)को अभिनयलाई आम दर्शकले मनमा राख्न सक्छन् । समग्रमा नाटकले युवा वर्गलाई लडेर आँखा चिम्लिरहन होइन, उठेर उज्यालो बाँड्नतिर लाग्ने उत्प्रेरणा प्रदान गर्छ ।

नाटकमा प्रकाश डिजाइनमा उमेश तामाङ, सेट डिजाइनमा मान बहादुर राई, युभहाङ राई, प्रप्समा श्याम कार्की, कस्ट्युममा अपिल कार्की, स्टेज व्यवस्थापन र सहायक निर्देशनमा मञ्जिल श्रेष्ठ छन् ।

मञ्चमा:

नुहाङ तामाङ, युभहाङ राई, रञ्जिता लिम्बु, चेनमी राई, रोहित शाह, मनिष पाण्डे, युङ्छो लिम्बु, स्मृति श्रेष्ठ, श्याम कार्की, विवेक खड्का, उदित थापा, राजिव चौधरी, मनिषराज पाण्डे, अपिल कार्की, सुजना पाण्डे