वर्षाको समयमा बादल किन गर्जन्छन् ?

काठमाडौँ – मनसुन सक्रिय भएसँगै काठमाडौं उपत्यकासहित देशका केही स्थानमा हल्का बर्षा भैइरहेको छ । यो समयमा कहिले भारी वर्षा हुने गर्छ । यति मात्र होइन भारी बर्षा हुँदा बर्षासँगै चट्याङको घटना हुने गर्छन्। तर के तपाईलाई थाहा छ बादल किन गर्जन्छन् ?

वर्षाको समयमा, बादलहरू प्रायः चर्को स्वरमा गर्जन्छन्। मेघ गर्जनका घटनाका सम्बन्धमा यससँगै चट्याङ पर्ने गरेको बताइएको छ । वर्षायाममा चट्याङका कारण ठूला दुर्घटना हुने गरेको छ । यति मात्र होइन, गर्जनको ठूलो आवाज सुनेपछि पनि सबै डराउँछन्। यस बाहेक धेरै पटक चट्याङ लागेर धेरैको ज्यान जाने गरेको छ ।

आकाशमा बादलको बीचमा गर्जन किन हुन्छ र कसरी बन्छ बिजुली ?

सन् १८७२ मा वैज्ञानिक बेन्जामिन फ्र्याङ्कलिनले पहिलो पटक बादलमा बिजुली पर्नुको सही कारण भएकाे समाचार एजेन्सीले उल्लेख गरेकाे छ । बादलमा पानीका स-साना कण हुन्छन्, जुन हावाको घर्षणले चार्ज हुने गरेको फ्र्याङ्कलिनले बताएका छन्र । केही क्लाउडहरू सकारात्मक रूपमा चार्ज हुन्छन्, जबकि अरूहरू नकारात्मक रूपमा चार्ज हुन्छन्।

तपाईलाई भनौं कि जब आकाशमा दुबै प्रकारका चार्ज भएका बादलहरू एकअर्कासँग ठोक्किन्छन्, लाखौं भोल्ट बिजुली उत्पादन हुन्छ। कहिलेकाहीँ यसरी उत्पादन हुने बिजुली यति धेरै हुन्छ कि त्यो पृथ्वीमा पुग्छ। यो घटना आफैलाई बिजुली भनिन्छ।

अब प्रश्न उठ्छ कि बादल किन गर्जन हुन्छ। यसरी आकाशमा बिजुली उत्पादन गर्दा बादलको बिचमा बिजुलीको धारा बग्न थाल्छ । यसले ठूलो मात्रामा चमक उत्पादन गर्दछ। जसका कारण आकाशमा बादलको बीचमा चमक देखिन्छ ।

साथै, विद्युतीय प्रवाहको कारण, ठूलो मात्रामा ताप उत्पन्न हुन्छ, जसको कारण यो हावा विस्तार हुन्छ र यसले लाखौं कणहरू एकअर्कासँग टक्कर दिन्छ। यसले बादलको बीचमा गर्जन सिर्जना गर्दछ, जसको आवाज पृथ्वीमा सुनिन्छ।

बिजुली र चट्याङ एकैसाथ हुन्छ भनेर तपाईंले याद गर्नुभएको होला। यद्यपि बिजुलीको चमक पहिले देखिन्छ। यसको सबैभन्दा ठूलो कारण यो हो कि प्रकाशको गति ध्वनि भन्दा धेरै छिटो छ। प्रकाशको गति ३०,००० किलोमिटर प्रति सेकेन्ड छ भने ध्वनिको गति ३३२ मिटर प्रति सेकेन्ड छ।

यसबाहेक खेतमा काम गर्ने, रुखमा काम गर्ने र पोखरीमा नुहाउने मानिसलाई चट्याङ लाग्ने जोखिम बढी हुन्छ । यसका साथै चट्याङ पर्दा घरभित्र रहेका विद्युतीय उपकरणहरूबाट टाढै रहनुपर्छ । यसबाहेक फोन प्रयोग गर्नु हुँदैन।