मोबाइल वा टिभीले दिमागलाई आराम दिन्छ ?

काठमाडौँ – राम्रो निद्रा भनेको राम्रो स्वास्थ्य हो। निद्रा सम्बन्धी समस्या र त्यसबाट हुने समस्यालाई कम गर्न मानिसहरूलाई प्रेरित र सचेत गराउन विश्व निद्रा दिवस मनाइन्छ। यो वर्ष १५ मार्चमा मनाइँदैछ ।

यस अवसरमा हामी निद्रासँग सम्बन्धित केही मिथकहरूको बारेमा बताउन गइरहेका छौं जसलाई धेरैले विश्वास गर्छन्। जान्नुहोस् ती मिथकहरू के हुन्।

मिथक-१

रक्सी पिउनाले राम्रो निद्रामा मद्दत गर्छ
धेरै मानिसहरु रक्सी पिउनाले उनीहरुलाई राम्रो सुत्न मद्दत गर्छ भन्ने विश्वास गर्छन्, तर यो सत्य होइन। अल्कोहल पिउनाले तपाईलाई केहि समयको लागि निद्रा लाग्न सक्छ, तर पछि तपाईको निद्रामा गडबड हुन सक्छ।

रक्सीका कारण रक्तसञ्चार प्रभावित हुन्छ र यसका कारण तपाईको मस्तिष्कलाई उचित रक्तसञ्चार हुँदैन । थप रूपमा, अल्कोहल प्रकृतिमा मूत्रवर्धक हो, जसका कारण तपाईंले बाथरूम जानको लागि राती उठ्नु पर्ने हुन सक्छ। यस कारण, REM चक्र बाधित हुन सक्छ र तपाईं पूर्ण निद्रा प्राप्त गर्न सक्षम नहुन सक्छ।

मिथक-२

घुर्ने चिन्ता लिनु पर्दैन
यो बिल्कुल सत्य होइन। घुर्नु निद्राको विकारको लक्षण हुन सक्छ। त्यसैले यसलाई बेवास्ता गर्नु हानिकारक साबित हुन सक्छ। स्लीपिङ डिसअर्डर स्लीप एपनियाको सबैभन्दा सामान्य लक्षण घुर्नु हो। त्यसैले यो समस्या निदान गर्न डाक्टरलाई सम्पर्क गर्न आवश्यक छ।

यति मात्र होइन, घुर्ने कारणले तपाईसँग सुत्ने व्यक्तिलाई पनि समस्या हुन सक्छ। निन्द्रा नलाग्ने समस्याका कारण उनी चिडचिडा हुन सक्छन् र सम्बन्धमा तनावको अवस्था पनि आउन सक्छ । त्यसैले यो समस्यालाई बेवास्ता नगर्नुहोस्।

मिथक-३

राति सुत्नुअघि सामाजिक सञ्जाल वा टिभी हेर्दा आराम गर्छ
दिनभरको थकान हटाउनका लागि सुत्नुअघि टिभी वा फोन अन गरेमा मन शान्त हुन्छ भन्ने धेरैको विश्वास छ । तर, यस्तो हुन सकेको छैन । राति सुत्नुअघि टिभी हेर्ने वा फोन प्रयोग गर्दा तपाईंको मस्तिष्कले मेलाटोनिनलाई राम्रो तरिकाले निस्कनबाट रोक्छ।

यसको कमीका कारण निद्रा नलाग्ने समस्या हुन सक्छ । त्यसैले सुत्नुअघि टिभी हेर्नु वा फोन प्रयोग गर्नु निद्राको लागि हानिकारक साबित हुन सक्छ।

मिथक-४

राति बत्ती बालेर सुत्दा कुनै हानि हुँदैन
यो त्यस्तो होइन। मेलाटोनिन एक हार्मोन हो जुन अँध्यारोमा राम्रोसँग निस्कन्छ। यो हर्मोन प्रकाशको कारण थोरै मात्रामा निस्कन्छ। रातको उज्यालोबाट निस्कने प्रकाशले कहिलेकाहीं मेलाटोनिनको उत्पादनमा बाधा पुर्‍याउन सक्छ। त्यसैले सुत्ने बेला शयनकक्षलाई पूर्णतया अँध्यारो राख्नु बढी फाइदाजनक साबित हुन सक्छ।

मिथक-५

निद्राको ऋण पूर्ति गर्न सुत्नु लाभदायक हुन्छ
यो सत्य होइन। कुनै पनि व्यक्तिले स्वस्थ रहन ७-८ घण्टा सुत्नु आवश्यक हुन्छ, तर यसो गर्न नसक्दा जति कम समय सुत्नुभयो त्यसलाई निद्रा ऋण भनिन्छ। यो पूरा गर्न, धेरै मानिसहरु लाई दिन को समयमा एक निद्रा को लागी लाभदायक छ भन्ने लाग्छ, तर यो त्यस्तो छैन।

स्वस्थ रहनका लागि कुनै पनि अवरोध बिना लगातार ७-८ घण्टा सुत्नु पर्छ। तसर्थ, निदाउँदा केही समयको लागि ऊर्जावान महसुस हुन्छ, तर यसले कुनै विशेष फाइदा गर्दैन।