के मोटोपनले महिलामा बाँझोपनको जोखिम हुन्छ ?

काठमाडौँ – मोटोपना एक गम्भीर समस्या हो जसले हृदय रोग र मधुमेहको साथै महिलाको प्रजनन स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ। जसका कारण शरीरमा धेरै परिवर्तन हुन्छन् । यस कारण गर्भधारण र गर्भावस्थामा धेरै समस्या हुन सक्छ।

एक अध्ययनका अनुसार मोटोपनको समस्या पुरुषको तुलनामा महिलामा बढी देखिन्छ । मोटोपन महिलाहरूमा धेरै गम्भीर समस्याहरू बन्दै गएको छ, जसमा प्रजननसँग सम्बन्धित जटिलताहरू पनि समावेश रहेको अध्ययनले जनाएको छ । मोटोपनाले मुटु रोग र मधुमेह जस्ता रोगहरू मात्र निम्त्याउँदैन, यसले प्रजनन क्षमतालाई पनि असर गर्छ।

मोटोपना एक मेटाबोलिक रोग हो, जसमा शरीरमा बोसोको स्तर बढ्न थाल्छ। शरीरमा बोसो हुनु सामान्य कुरा हो र यो आवश्यक पनि हो तर यसको अत्यधिक मात्राले गर्दा यसले स्वास्थ्य सम्बन्धी धेरै समस्या निम्त्याउन सक्छ।

बोसो अत्याधिक बढेपछि शरीरको कार्यमा परिवर्तन आउन थाल्छ । जसका कारण मुटुरोग, स्ट्रोक, क्यान्सर र मधुमेहजस्ता घातक रोगहरु लगायत धेरै खतरनाक रोगहरुको जोखिम बढ्छ ।

सामान्यतया, BMI सूचकांक एक व्यक्ति मोटो वर्गमा पर्छन् कि भनेर निर्धारण गर्न प्रयोग गरिन्छ। १८-१५ बीचको बीएमआई सामान्य मानिन्छ, १८ भन्दा कम कम तौल मानिन्छ, २५ भन्दा बढी अधिक वजन र ३० भन्दा बढी मोटो मानिन्छ। मोटोपनाका कारण महिलाले प्रजनन क्षमतासँग सम्बन्धित समस्या र गर्भावस्थामा धेरै समस्याहरू सामना गर्न सक्छन्।

मोटोपनले महिलाहरूमा हार्मोनल असंतुलन हुन सक्छ, जसले प्रजनन समस्या निम्त्याउन सक्छ। हर्मोनको परिवर्तनले अनियमित महिनावारी, PCOS, ओभेरियन डिसफंक्शनजस्ता समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ, जसका कारण गर्भधारण गर्न कठिनाइ हुन सक्छ र कहिलेकाहीं बाँझोपन पनि हुन सक्छ।

पीसीओएसको समस्या मोटोपना भएका महिलामा बढी देखिन्छ । PCOS ले अनियमित महिनावारी, हार्मोनल असंतुलन, ओभेरियन सिस्ट आदि जस्ता समस्याहरू पनि निम्त्याउन सक्छ। PCOS का कारण बाँझोपनको समस्या झन् गम्भीर बन्दै गएको छ। हर्मोनल असन्तुलनले प्रजनन समस्या मात्र नभई थाइराइड र मधुमेह जस्ता रोगहरू पनि निम्त्याउन सक्छ।

गर्भावस्था सम्बन्धित समस्याहरू
मोटोपनाका कारण महिलाले गर्भावस्थामा समेत धेरै खतरनाक चुनौतीहरूको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ । जसमा समयपूर्व जन्म र सिजेरियन डिलिवरी समावेश छ। जसका कारण आमा र बच्चा दुवैको स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पर्न सक्छ ।

मोटोपनासँग सम्बन्धित समस्याले अवस्थाका कारण गर्भपतन, बच्चामा जन्मजात रोग, समयपूर्व जन्मजस्ता रोगहरू हुन सक्छन्। यति मात्र होइन, यी कारणले मोटोपनाबाट पीडित महिलामा सी–सेक्शनको केस बढी देखिन्छ ।

गर्भावस्था मधुमेह र उच्च रक्तचाप को जोखिम
गर्भावस्थाको मधुमेह र उच्च रक्तचाप आमा र बच्चा दुवैको लागि धेरै खतरनाक साबित हुन सक्छ। गर्भावस्थामा हुने मधुमेहले आमाको स्वास्थ्यमा मात्रै असर गर्दैन, यो बच्चाको लागि घातक पनि हुन सक्छ। जसका कारण बच्चामा जन्मजात मुटु रोगको जोखिम धेरै हुन्छ ।

उच्च रक्तचापका कारण आमामा मुटु रोगको जोखिम बढ्छ । उच्च रक्तचापका कारण स्ट्रोकको जोखिम पनि हुन्छ, जुन घातक पनि हुन सक्छ। यसबाहेक, उच्च रक्तचापका कारण प्रि-एक्लेम्पसियाको जोखिम पनि बढ्छ, जुन बच्चा र आमा दुवैका लागि खतरनाक साबित हुन सक्छ।

प्रि-एक्लेम्पसिया भनेको रक्तनलीमा समस्याका कारण प्लेसेन्टाको राम्रोसँग विकास नहुने अवस्था हो। यसको एउटा प्रमुख कारण उच्च रक्तचाप हो । यसले मुटु, कलेजो र मिर्गौलालाई पनि असर गर्छ । थप रूपमा, यसले भविष्यको गर्भावस्थामा पनि समस्या निम्त्याउन सक्छ।

एआरटी उपचार प्रभावहीन हुन सक्छ
मोटोपनाका कारण धेरै महिलामा इन भिट्रो फर्टिलाइजेसन (आईभीएफ) जस्ता असिस्टेड रिप्रोडक्टिभ टेक्नोलोजी (एआरटी) उपचार सफल हुने सम्भावना निकै कम हुन सक्छ। यति मात्र होइन, प्रजनन स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित समस्याका अलावा स्तन क्यान्सर, पाठेघरको क्यान्सर र इन्डोमेट्रियल क्यान्सर जस्ता स्त्री रोगको क्यान्सरको जोखिम निकै बढ्छ ।

मोटोपनाले भावी पुस्तामा पनि धेरै समस्याहरू निम्त्याउन निम्त्याउन सक्छ । मोटोपनाबाट पीडित महिलाका बालबालिकामा पनि मोटोपनाको जोखिम धेरै हुन्छ । यो आनुवंशिक परिमार्जनको कारण हुन्छ। मोटोपना प्रायः आनुवंशिक परिवर्तनहरूको कारणले गर्दा हुन्छ जुन आमाबाबुबाट बच्चाहरूमा सर्ने गर्दछ। यस कारण, अन्तरपुस्ता मधुमेह हुन सक्छ।

जीवनशैली सुधार
राम्रो प्रजनन स्वास्थ्यको लागि, मोटोपना जस्ता गम्भीर समस्याहरू रोक्न महत्त्वपूर्ण छ। मोटोपनाबाट बच्न खाना खाँदा सावधानी अपनाउनुपर्छ ।

मोटोपनको सबैभन्दा ठूलो कारण जीवनशैलीसँग सम्बन्धित साना गल्तीहरू हुन्। तसर्थ, पोषण परामर्श र लक्षित रणनीतिहरूको सहयोगमा जीवनशैली सुधार गरेर मोटोपनालाई रोक्न सकिन्छ।

तौल घटाउँदा हर्मोनल सन्तुलन कायम रहन्छ, जसले महिनावारी नियमित हुन्छ र ओभ्युलेसनमा सुधार हुन्छ। जसका कारण गर्भधारणमा समस्या आउँदैन ।

सन्तुलित आहार र व्यायाम स्वस्थ वजन कायम राख्न मद्दत गर्न सक्छ। यिनै कारणले गर्भधारणको सम्भावना बढ्छ र गर्भावस्थामा हुने कुनै पनि प्रकारको जटिलताबाट बच्न मद्दत गर्न सक्छ।