डिजिटल गिरफ्तारी भनेको के हो, यसबाट कसरी जोगिने ?

काठमाडौँ – कानुनको पुस्तकमा डिजिटल गिरफ्तारी भन्ने शब्द छैन। यो ठगी गर्ने तरिका हो। जसले साइबर ठगहरूलाई अपनाउँछन्। यसको प्रत्यक्ष अर्थ ब्ल्याकमेलिङ हो, अर्थात् यसमार्फत ठगले आफ्नो लक्ष्यलाई ब्ल्याकमेल गर्छ।

आजकल जति आधुनिकता बढेको छ । हरेक क्षेत्रमा आधुनिक प्रविधि आइसकेको छ । जसका कारण जनताले धेरै सुविधा पाएका छन् । यससँगै अपराधीले पनि अपराध गर्न यो प्रविधिको फाइदा उठाएका छन् । अब अपराधीले टाढा बसेर पनि कसैलाई आफ्नो शिकार बनाउन सक्छन् ।

साइबर अपराधीहरूले ती मानिसहरूलाई फन्दामा पार्छन् र ठूलो मात्रामा पैसा असुल्छन्। यो ठगीको नयाँ तरिका डिजिटल गिरफ्तारी हो।

डिजिटल गिरफ्तारी के हो ?
कानूनी रूपमा, डिजिटल गिरफ्तारी भनिने कुनै शब्द अवस्थित छैन। यो ठगी गर्ने तरिका हो। जसले साइबर ठगहरूलाई अपनाउँछन्। यसको प्रत्यक्ष अर्थ ब्ल्याकमेलिङ हो, अर्थात् यसमार्फत ठगले आफ्नो लक्ष्यलाई ब्ल्याकमेल गर्छ। डिजिटल गिरफ्तारीमा, कसैले तपाईंलाई भिडियो कल मार्फत घरमा बन्धक बनाउँछ।

उसले तपाईलाई हर समय नजर राख्छ। डिजिटल गिरफ्तारीका घटनाहरूमा, ठगीहरूले सरकारी निकायका अधिकारी वा प्रहरी अधिकारी भएको नाटक गर्छन् र तपाईंलाई भिडियो कल गर्छन्। तिनीहरूले तपाईंलाई आफ्नो आधार कार्ड, सिम कार्ड वा बैंक खाता कुनै गैरकानुनी गतिविधिको लागि प्रयोग भएको बताउँछन्।

उनीहरूले तपाईंलाई गिरफ्तार गरेर आफ्नै घरमा थुन्ने धम्की दिन्छन्। तपाईको भिडियो कलको ब्याकग्राउन्डलाई पनि पुलिस स्टेशन जस्तै बनाउनुहोस्। यो देख्ने व्यक्ति डराउँछ र उनीहरूको शब्दबाट प्रभावित हुन्छ। त्यसपछि झुटा आरोप लगाएर जमानतको कुरा गरेर पैसा असुल्छन् । यस अवधिमा, अपराधीहरूले तपाईंलाई भिडियो कल छोड्न पनि अनुमति दिँदैनन् न त कसैलाई कल गर्न दिन्छन्। डिजिटल गिरफ्तारीका यस्ता धेरै घटना बाहिर आएका छन् ।

यसबाट कसरी बच्न सक्छौं ?
सामान्यतया पुलिस वा कुनै अनुसन्धान एजेन्सीले तपाईंलाई फोन गरेर धम्की दिने छैन। यसका लागि कानुनी प्रक्रिया छ र त्यही अनुसार पूरा हुन्छ । त्यसोभए तपाईलाई डराउन वा धम्की दिनको लागि त्यस्तो कल आयो भने। त्यसैले तुरुन्तै प्रहरीलाई खबर गर्न सक्नुहुन्छ।

सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा यो हो कि जब कसैले तपाईंलाई फोन गर्छ र पैसाको लेनदेनको लागि सोध्छ, तब तपाईंले यो गर्नु हुँदैन। आफ्नो व्यक्तिगत जानकारी कुनै पनि हालतमा साझा नगर्नुहोस्। यसका बावजुद, यदि तपाईसँग साइबर ठगी भयो भने, त्यसपछि साइबर अपराधमा फोन गर्नुहोस् र तुरुन्तै उजुरी गर्नुहोस्।