के टमाटरको जुसले खतरनाक टाइफाइड ब्याक्टेरियालाई हटाउँछ ?

काठमाडौं – टमाटरको जुसमा पाइने अद्भूत गुणले ‘साल्मोनेला टाइफी’ जस्ता हानिकारक ब्याक्टेरियालाई पनि हटाउन सक्ने अनुसन्धानले देखाएको छ ।

टमाटरमा अद्भूत एन्टिअक्सिडेन्ट र एन्टिमाइक्रोबियल गुण हुने भएकाले यसलाई स्वास्थ्यका लागि निकै फाइदाजनक मानिने वैज्ञानिकहरू पनि विश्वास गर्छन् । यसमा पाइने गुणले ‘साल्मोनेला टाइफी’ (S. Typhi) जस्ता हानिकारक ब्याक्टेरियालाई पनि हटाउन सक्छ भन्ने भर्खरै गरिएको एक अध्ययनले पनि यसको पुष्टि गरेको छ ।

यति मात्र होइन, यस अनुसन्धानका अनुसार टमाटरको जुसमा पाचन प्रणाली र पिसाब नलीमा क्षति पुर्याउने हानिकारक ब्याक्टेरियासँग लड्ने क्षमता पनि हुन्छ ।

‘साल्मोनेला टाइफी’ एक खतरनाक ब्याक्टेरिया हो, जसले विशेष गरी मानिसहरूलाई असर गर्छ र तिनीहरूमा टाइफाइड ज्वरो निम्त्याउँछ। यो उल्लेखनीय छ कि टमाटरको आश्चर्यजनक गुणहरू हाइलाइट गर्ने यस अध्ययनको नतिजा माइक्रोबायोलोजी स्पेक्ट्रम, अमेरिकन सोसाइटी फर माइक्रोबायोलोजीको जर्नलमा प्रकाशित भएको छ।

टमाटर सबैभन्दा सजिलै पाइने तरकारी मध्ये एक हो। जुन सस्तो हुनुका साथै एन्टिअक्सिडेन्ट र एन्टिमाइक्रोबियल गुणले पनि भरपुर हुन्छ । यद्यपि, यसको एन्टिअक्सिडेन्ट गुणहरूको विपरीत, यसको एन्टिमाइक्रोबियल क्षमताहरू अझै पूर्ण रूपमा अन्वेषण गरिएको छैन। यही कारण हो कि वैज्ञानिकहरूले यी गुणहरूलाई सकेसम्म बुझ्न प्रयास गरिरहेका छन्।

टमाटर गुणहरूको खानी

यसबारे कर्नेल युनिभर्सिटीको माइक्रोबायोलोजी र इम्युनोलोजी विभागसँग सम्बद्ध एसोसिएट प्रोफेसर तथा यस अध्ययनसँग सम्बन्धित प्रमुख अनुसन्धानकर्ता डा. जेओङमिन सोङ भन्छन्, ‘यस अध्ययनमा हाम्रो लक्ष्य टमाटर र यसको रसले एससँग लड्न सक्छ कि सक्दैन भन्ने अनुसन्धान गर्नु थियो। टाइफी साथै आन्द्रा। यसमा रहेको ब्याक्टेरियालाई हटाउन सक्छ र यदि हो भने त्यसमा सहयोगी हुने गुणहरू के के छन्?

तिनीहरूको प्रारम्भिक प्रयोगहरूमा, शोधकर्ताहरूले टमाटरको जुसको एन्टिब्याक्टेरियल गुणहरू साल्मोनेला टाइफीको बिरूद्ध प्रभावकारी थिए कि भनेर अनुसन्धान गरे। तिनीहरूले गर्छन् भनेर पुष्टि गर्न, तिनीहरूले एन्टिमाइक्रोबियल पेप्टाइडहरू जिम्मेवार पत्ता लगाउन टमाटरको जीनोमको जाँच गरे।

तिनीहरूले पत्ता लगाए कि एन्टिमाइक्रोबियल पेप्टाइडहरू धेरै सानो प्रोटीन हुन् जसले ब्याक्टेरियाको झिल्लीलाई बाधा पुर्‍याउँछ। यो झिल्ली एक सुरक्षात्मक तह हो जसले रोगजनकहरूलाई घेर्छ।

आफ्नो अध्ययनमा, अनुसन्धानकर्ताहरूले चार सम्भावित एन्टिमाइक्रोबियल पेप्टाइडहरू मध्ये दुई परीक्षणको क्रममा ‘साल्मोनेला टाइफी’ विरुद्ध प्रभावकारी साबित भएको पत्ता लगाए। अनुसन्धानकर्ताहरूले त्यसपछि S. Typhi को भिन्नताहरूमा थप परीक्षणहरू सञ्चालन गरे जुन ठाउँहरूमा देखा पर्दछ जहाँ रोग धेरै सामान्य छ। अनुसन्धानले पत्ता लगाएको छ कि टमाटरको रस ती अन्य आक्रामक भेरियन्टहरू विरुद्ध पनि प्रभावकारी छ।

तिनीहरूले कसरी एन्टीब्याक्टेरियल पेप्टाइड्सले S. Typhi र पेटमा उपस्थित अन्य रोगजनकहरूलाई हटाउन कम्प्युटर-आधारित अध्ययन पनि सञ्चालन गरे। यस अनुसन्धानको नतिजाले टमाटरको जुसले आन्द्रामा पाइने अन्य रोगाणुहरू विरुद्ध पनि राम्रोसँग काम गर्छ जसले मानिसको पाचन प्रणाली र पिसाब नलीलाई हानि पुर्‍याउँछ।

पोल्यान्डका वैज्ञानिकहरूले गरेको एक अध्ययनले टमाटर लगायत सोलानम जीन भएको बोटमा बायोएक्टिभ कम्पाउन्ड पाइन्छ जसको मद्दतले क्यान्सरको औषधि तयार गर्न सकिन्छ। यस अध्ययनको नतिजा फ्रन्टियर्स इन फार्माकोलजी जर्नलमा प्रकाशित भएको थियो।

आम जनता, विशेषगरी बालबालिका र किशोरकिशोरीले यसको फाइदाबारे थाहा पाएपछि अन्य फलफूल र तरकारीसँगै टमाटर खान उत्प्रेरित हुने अनुसन्धानकर्ताहरूले आशा गरेका छन्। जसले ब्याक्टेरिया विरुद्ध प्राकृतिक सुरक्षा प्रदान गर्दछ, र तिनीहरूको स्वास्थ्य सुधार गर्न मद्दत गर्न सक्छ।