तोरीको तेलको फाइदा: परम्परागत नेपाली जीवनशैलीको अमूल्य सम्पत्ति

काठमाडौं- तोरीको तेल नेपाली घर–घरको भान्सामा अति परिचित र नियमित रूपमा प्रयोग हुने खाद्य तेल हो। विशेषगरी गाउँघरमा यो तेल भान्साबाट मात्र होइन।

औषधीय प्रयोग, मालिस, धार्मिक पूजाआजा र संरक्षणका काममा पनि अनिवार्य जस्तै छ। आधुनिक विज्ञानले पनि तोरीको तेलमा पाइने पोषण तत्व र औषधीय गुणको पुष्टि गरिसकेको छ। यस लेखमा हामी विस्तृत रूपमा तोरीको तेलको फाइदा, प्रयोग विधि र सावधानीबारे चर्चा गर्नेछौँ।

तोरीको तेलमा निम्न पोषक तत्वहरू पाइन्छन्:

• ओमेगा-३ र ओमेगा-६ फ्याट्टी एसिड्स
• विटामिन ई (Vitamin E)
• सेलेनियम, जिंक र म्याग्नेसियम
• मोनो अनसैचुरेटेड फ्याट्स (MUFA) र पोलि अनसैचुरेटेड फ्याट्स (PUFA)
• एन्टिअक्सिडेन्ट्स
• ग्लुकोसाइनोलेट्स (Glucosinolates) – जीवाणु र संक्रमण विरुद्धको सुरक्षा दिने तत्व

तोरीको तेलको स्वास्थ्य लाभ

१. हृदय स्वास्थ्यमा लाभदायक

तोरीको तेलमा पाइने MUFA र PUFA ले रगतमा खराब कोलेस्ट्रोल (LDL) घटाउँछ र राम्रो कोलेस्ट्रोल (HDL) बढाउँछ। यसले मुटुमा रक्तसञ्चार सहज बनाउँछ र उच्च रक्तचापको समस्या नियन्त्रणमा ल्याउँछ।

२. पाचन प्रणाली सुधार

तोरीको तेलले पाचन क्रिया सुधार गर्छ। यो तेलले पित्त रसको उत्पादन बढाउँछ, जसले खाना सजिलै पच्न मद्दत गर्छ। साथै, कब्जियत कम गर्न र आन्द्रालाई सक्रिय राख्न सहयोगी हुन्छ।

३. चिसो–जाडोमा सुरक्षा

तोरीको तेल तातो प्रकृतिको भएकाले चिसो मौसममा यसको मालिस वा सेवनले शरीरलाई ताप प्रदान गर्छ। बालबालिकादेखि वृद्धसम्मका लागि जाडोमा तोरीको तेलको शरीरमा मालिस गर्नु लाभदायक मानिन्छ।

४. छालाको सुरक्षा र सौन्दर्य

तोरीको तेलमा भएको एन्टिअक्सिडेन्ट र भिटामिन ईले छालालाई कोमल, चम्किलो र चाउरीरहित बनाउँछ। शिशुहरूको शरीरमा तोरीको तेलले मालिस गर्दा हड्डी बलियो बनाउने विश्वास छ।

५. घाउ, चोट र संक्रमणमा लाभदायक

तोरीको तेलमा एन्टिब्याक्टेरियल, एन्टिफंगल र एन्टिइन्फ्लेमेटरी गुण हुन्छ। यसले साना घाउ, संक्रमण, चिलाउने रोगहरूमा प्रभावकारी रूपमा काम गर्छ।

६. कपालका लागि वरदान

कपाल झर्नु, कपाल सुकेको समस्या, ड्याण्ड्रफ आदि समस्या समाधान गर्न तोरीको तेलको प्रयोग प्रभावकारी छ। नियमित मालिसले टाउकोको रक्तसञ्चार बढाउँछ र कपाल मजबुत बनाउँछ।

७. प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने

तोरीको तेलमा पाइने ग्लुकोसाइनोलेट्सले शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता (immunity) बढाउने काम गर्छ। यो तत्वले शरीरमा हुने जीवाणुजन्य र भाइरल संक्रमणसँग लड्न सहयोग पुर्‍याउँछ।