इयरबडको अत्यधिक प्रयोगले सुन्ने क्षमतामा स्थायी असर पर्न सक्छ

काठमाडौं- प्रविधिको विकाससँगै हाम्रो दैनिकीमा इयरबड हेडफोन वा इयरफोनको प्रयोग अत्यधिक बढ्दो छ। मोबाइल, ल्यापटप, ट्याब्लेटजस्ता उपकरणमार्फत संगीत सुन्न, भिडिओ हेर्न, फोन कल गर्न वा गेम खेल्न इयरबडको प्रयोग आधुनिक जीवनशैलीको हिस्सा बनेको छ।

तर, इयरबड लामो समयसम्म वा अत्यधिक आवाजमा प्रयोग गर्दा कान र मानसिक स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पर्न सक्छ। डाक्टरहरूले बारम्बार चेतावनी दिँदै आएका छन् कि यस्ता उपकरणको अत्यधिक र असावधानीपूर्ण प्रयोगले स्थायी रूपमा सुनाइने क्षमतामा ह्रास, टिन्निटस (कानमा आवाज गुञ्जिनु), मानसिक तनाव लगायत धेरै समस्या निम्त्याउन सक्छ।

इयरबड धेरै प्रयोग गर्दा हुनसक्ने मुख्य असरहरू:
सुनाइमा कमी 
इयरबड कानको अत्यन्तै नजिक भएर ध्वनि उत्पन्न गर्छ। ८५ डेसिबलभन्दा माथिको आवाजमा लामो समयसम्म सुनिँदा कानभित्रको कोमल स्नायु प्रणाली नष्ट हुन थाल्छ।
नष्ट भएका स्नायुहरू पुनः बन्न सक्दैनन्, जसका कारण स्थायी रूपमा सुन्ने क्षमता गुम्ने खतरा हुन्छ।

टिन्निटस
कानमा निरन्तर गुँगुनाहट, सिउँ सिउँ वा भुनभुन आवाज आउने समस्या टिन्निटस हो। अत्यधिक ध्वनि दबाबले यो समस्या निम्त्याउँछ, जुन निकै पीडादायक र ध्यान खिच्ने हुन्छ।

कानमा संक्रमण
इयरबड प्रयोग गर्दा कानको भित्री भागमा हावा नपुग्ने हुन्छ। साथै, धुलो, पसिना वा ब्याक्टेरियाले भरिएको इयरबड लामो समयसम्म प्रयोग गर्दा कानमा संक्रमण हुनसक्छ। यसले रातोपन, पोल्ने, दुख्ने वा पस आउन सक्ने अवस्था पनि ल्याउँछ।

माइग्रेन र टाउको दुखाइ
इयरबड लगाएर घण्टौंसम्म काम गर्दा मानसिक तनाव र न्यूरोलोजिकल थकान हुन सक्छ। धेरै समय इयरबड प्रयोग गर्ने मानिसहरूमा माइग्रेन, टाउको दुख्ने, आँखा थाक्ने र ध्यान केन्द्रित गर्न गाह्रो हुने समस्या देखिएको छ।

ध्यानमा कमी र सामाजिक अलगाव
इयरबड लगाएर बस्दा मानिस बाहिरी वातावरणसँग अलग हुन्छ। सामाजिक कुराकानी घट्छ, ध्यान भंग हुन्छ र एकान्तप्रेमी प्रवृत्ति बढ्न सक्छ। विशेषगरी बालबालिका र किशोरकिशोरीमा यसको नकारात्मक मनोवैज्ञानिक असर देखिन्छ।

मुटु र रक्तचापमा असर
उच्च आवाजले शरीरमा एड्रिनालिन हर्मोन उत्पादन बढाउँछ। यसले हृदयगति तीव्र बनाउने, तनाव बढाउने र रक्तचापमा उतारचढाव ल्याउने गर्छ। दीर्घकालीन रूपमा यो हृदयसम्बन्धी समस्याको कारण बन्न सक्छ।

विशेष जोखिम कसलाई ?
किशोरकिशोरी
विद्यार्थीहरू
टेलिफोन वा अनलाइन मिटिङ गर्ने कर्मचारी
गेम खेल्नेहरू
बारम्बार म्युजिक सुन्ने बानी भएका व्यक्ति

कसरी जोगिने ? इयरबड प्रयोग गर्दा ध्यान दिनुपर्ने कुरा:
६०/६० नियम पालना गर्नुहोस्
– अधिकतम ६०% भोल्युममा मात्र संगीत सुन्नुहोस् र एकै पटक ६० मिनेटभन्दा बढी प्रयोग नगर्नुहोस्।

Over-ear हेडफोन प्रयोग गर्नुहोस्
– कानमै पस्ने इयरबडको सट्टा बाहिर राखिने ओभर-इयर हेडफोन प्रयोग गर्दा कानलाई हावा आउँछ र सुरक्षित हुन्छ।

इयरबड सफा राख्नुहोस्
– प्रत्येक प्रयोगपछि इयरबड सफा गर्नुहोस् ताकि ब्याक्टेरिया, धुलो र पसिना कानमा नपुगोस्।

कम आवाजमा प्रयोग गर्ने बानी बसाल्नुहोस्
– सार्वजनिक स्थानमा बढी आवाजको आवश्यकता भए पनि कम आवाजमै सुन्ने बानी बनाउनुहोस्।

नियमित ENT चेकजाँच गराउनुहोस्
– यदि सुन्ने क्षमतामा ह्रास, टिन्निटस वा संक्रमणको आशंका लागेमा तुरुन्तै डाक्टरसँग सम्पर्क गर्नुहोस्।