गर्मीमा कुलर प्रयोग गर्दा ध्यान दिनुपर्ने महत्त्वपूर्ण कुराहरू

काठमाडौं- गर्मीयाममा तातो मौसमसँग जुझ्न घरघरमा एयर कन्डिसन वा एयर कुलरको प्रयोग व्यापक रुपमा हुन्छ। यद्यपि कुलर प्रयोग गर्दा शरीरलाई चिसो अनुभव गराए पनि, यदि सावधानी अपनाइएन भने यसले विभिन्न स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउन सक्छ।

विशेषगरी मध्यमवर्गीय तथा ग्रामीण क्षेत्रका घरमा कुलर सस्तो, सहज र कम बिजुली खपत हुने विकल्पको रूपमा रोजाइमा पर्छ। तर, यसले फाइदाका साथसाथै केही जोखिम पनि बोकेको हुन्छ।

१. कुलरको पानी समयमै परिवर्तन गर्नु आवश्यक
कुलरले शीतल हावा दिन पानीको प्रयोग गर्छ। यदि कुलरमा लामो समयसम्म एउटै पानी राखियो भने, त्यसमा ब्याक्टेरिया, ढुसी तथा माछा किरा उत्पादन हुनसक्छ। यसले हावामा घुलिएर फोक्सो, छाला, वा घाँटीमा असर पुर्‍याउन सक्छ। त्यसैले, हरेक २–३ दिनमा कुलरको पानी परिवर्तन गर्नु जरुरी छ।

२. सफाइमा ध्यान दिनुहोस्
कुलरको भित्री भागमा धुलो, फोहोर तथा झार चिप्लिएर हावा प्रदूषित हुन्छ। त्यसैले सिजन सुरु हुनु अगावै कुलरको सम्पूर्ण सफाइ गर्नुपर्छ। साथै हप्तामा एकपटक कुलरको फिल्टर, ब्लेड, र पानी ट्याङ्क सफा गर्नुपर्छ।

३. लगातार नबस्ने
कुलरको हावामा लामो समयसम्म बस्दा शरीरको तापक्रम असन्तुलित हुन सक्छ। यसले साइनस, टन्सिल, ज्वरो, नाकबाट पानी बग्ने वा घाँटी दुख्ने समस्या निम्त्याउँछ। त्यसैले घण्टौँसम्म लगातार कुलरको अगाडि नबस्ने बानी बसाल्नुपर्छ।

४. छालामा असर
कुलरको चिसो हावाले शरीरबाट पानी सोस्ने गर्छ, जसले गर्दा छाला सुक्खा हुने, टाइट महसुस हुने, वा चिलाउने हुन्छ। विशेषगरी बच्चा तथा वृद्धहरूमा यो समस्या बढ्न सक्छ। त्यसैले, कुलर चलाउँदा कपडाबाट छोपिने तथा छाला गिला राख्ने गर्नु राम्रो हुन्छ।

५. वायुसञ्चारयुक्त कोठा आवश्यक
कुलर प्रयोग गर्ने कोठामा हावा आदानप्रदानको पर्याप्त व्यवस्था हुनु जरुरी छ। यदि कोठा पूर्णतया बन्द गरियो भने त्यसमा नमी (humidity) बढ्छ र फंगल एलर्जी, दम, अस्थमाजस्ता रोग उत्पन्न हुन सक्छन्।

६. कुलरबाट फैलिने रोगहरू
एलर्जी – कुलरको पानीमा फंगस वा ढुसी बसेमा त्यसले हावामार्फत एलर्जी निम्त्याउँछ।
श्वासप्रश्वास समस्या – लामो समय प्रदूषित कुलरको हावामा बस्दा दमजस्ता समस्या देखा पर्न सक्छ।
इन्फेक्सन – कुलरको भित्र भएको फोहोर तथा झिँगा, लामखुट्टेले खाना वा कोठा प्रदूषित गर्न सक्छ।

७. इलेक्ट्रिक सुरक्षा उपाय
कुलरमा बिजुलीको प्रयोग हुने भएकाले त्यसमा ओभरलोड, स्पार्क, वा छोटो सर्किट जस्ता दुर्घटना हुनसक्छ। त्यसैले कुलर चलाउँदा:
प्लग/स्विच राम्रो अवस्थामा छ कि छैन भन्ने हेर्ने
पानी लिक नभएको सुनिश्चित गर्ने
कुनैपनि मर्मत बिना जथाभावी तार छुन नहुने

८. बच्चा र वृद्धका लागि सावधानी
बच्चा र वृद्धको शरीरमा तातो वा चिसोको असर छिटो पर्ने भएकाले, उनीहरूलाई कुलरको सिधा हावामा नराख्ने
र राति सुत्दा अत्यधिक चिसोमा नराख्ने गर्नु उपयुक्त हुन्छ।

९. गन्ध आउन थालेमा तुरुन्त सफा गर्ने
यदि कुलर चलाउँदा गन्ध आउन थाल्यो भने त्यो ब्याक्टेरिया, ढुसी वा मरेका किराका कारण हुनसक्छ। यस्तो बेला कुलर सफा नगरेसम्म चलाउनु हुँदैन।

१०. प्राकृतिक विकल्प पनि अपनाउन सकिने
यदि कुलरको हावा असह्य लाग्छ वा स्वास्थ्यमा असर गरिरहेको छ भने, प्राकृतिक चिसोपनका उपायहरू – जस्तै, पानीको फोहोरा, झ्यालबाट क्रस भेन्टिलेसन, रातमा गीला कपडा झुण्ड्याउने आदि विकल्प अपनाउन सकिन्छ।