मधुमेह रातारात देखिँदैन, शरीरले पहिले नै यस्ता संकेतहरू दिन्छ

काठमाडौं। मधुमेह (डायबेटिज) अचानक देखिने रोग होइन। यो बिस्तारै विकसित हुने रोग हो, जसको लक्षण प्रारम्भिक अवस्थामै देखिन थाल्छ। तर ती संकेतहरूलाई बेवास्ता गर्दा धेरैलाई मधुमेह भएको थाहा पाउँदासम्म रोग गम्भीर भइसकेको हुन्छ।

विशेषज्ञहरूका अनुसार मधुमेह हुनुअघि शरीरले थुप्रै चेतावनी संकेतहरू दिन्छ। तर दैनिक जीवनको व्यस्ततामा धेरैले यी लक्षणहरूलाई गम्भीरतापूर्वक नलिने गरेको पाइन्छ।

इन्सुलिनको कमी मुख्य कारण

स्वास्थ्य विशेषज्ञका अनुसार मधुमेह शरीरमा इन्सुलिनको कमी वा कार्यक्षमता कमजोर हुँदा हुने गर्छ। शरीरले मधुमेह हुनुभन्दा पहिले नै केही स्पष्ट संकेतहरू देखाउँछ, यदी ती संकेतहरूलाई समयमै चिन्न सकियो भने रोगको विकास नै रोक्न सकिन्छ।

पूर्व-मधुमेह: रोग सुरु हुने अवस्था

मधुमेह हुनुअघि ‘पूर्व-मधुमेह’ नामक अवस्था देखिन्छ। यसमा रगतमा चिनीको मात्रा सामान्यभन्दा माथि जान्छ, तर मधुमेहको स्तरसम्म पुग्दैन।

उपवास रक्त शर्करा: १००–१२५ मि.ग्रा/डिसीएल

HbA1c: ५.७% – ६.४%

यो अवस्था मधुमेहको सम्भावित जोखिम संकेत गर्ने भएकाले सचेत रहनुपर्ने स्वास्थ्यकर्मीहरू बताउँछन्।

शरीरले दिने प्रारम्भिक संकेतहरू

अत्यधिक थकान र कमजोरी महसुस हुनु

बारम्बार तिर्खा लाग्नु र पिसाब लागिरहनु

स-साना घाउहरू निको हुन समय लाग्नु

दृष्टि धमिलो देखिनु

अचानक तौल घट्नु

छालामा संक्रमण वा चिलाउने समस्या देखिनु

यस्ता लक्षणहरू देखिएमा तत्काल स्वास्थ्य परीक्षण गराई मधुमेहको जोखिम मूल्याङ्कन गर्न विज्ञहरू सुझाव दिन्छन्।

जीवनशैलीमा सुधारले रोकथाम सम्भव

स्वास्थ्यकर्मीहरूका अनुसार मधुमेहको जोखिम कम गर्न जीवनशैली सुधार अति आवश्यक छ। यसका लागि:

नियमित शारीरिक व्यायाम

सन्तुलित र कम चिनी भएको आहार

तौल नियन्त्रण

मानसिक तनावको व्यवस्थापन

यी उपायहरू अपनाउँदा पूर्व-मधुमेह अवस्थाबाट पनि पूर्ण रूपमा स्वस्थ जीवनमा फर्कन सकिने चिकित्सकहरू बताउँछन्।

नियमित परीक्षणको आवश्यकता

स्वास्थ्य विशेषज्ञहरू भन्छन्, “प्रत्येक व्यक्तिले वार्षिक रूपमा रक्त शर्करा परीक्षण गराउनु आवश्यक छ, विशेषगरी यदि पारिवारिक इतिहासमा मधुमेह भएको छ भने।” समयमै परीक्षण र सचेतताले दीर्घकालीन असरबाट बच्न सकिन्छ।