दालदेखि मटर पनीरसम्म: फ्रिजमा कति दिनसम्म सुरक्षित रहन्छ खाना ?

काठमाडौँ – खाना नष्ट हुने समस्याबाट बच्न आजकल धेरैजसो घरमा बाँकी रहेको खाना फ्रिजमा राख्ने चलन व्यापक छ। तर सबै खाद्यवस्तुहरू फ्रिजमा एकै अवधिसम्म सुरक्षित रहँदैनन्।

यदि उचित समयमा उपभोग नगरिए, त्यसले स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पुर्याउन सक्छ। विशेषज्ञहरू भन्छन् – “फ्रिज खानेकुरा सुरक्षित राख्ने उत्तम उपाय हो, तर यसको समयसीमा नाघ्दा तिनै कुराले विषाक्तता निम्त्याउन सक्छ।”

दाल र तरकारी: २ देखि ३ दिनभित्र प्रयोग गर्नुहोस्

दाललाई फ्रिजमा राखेपछि २–३ दिनसम्म मात्र सुरक्षित मानिन्छ। त्यसपछि यसको स्वाद मात्र होइन, पोषक गुण र पाचनमा पनि असर पर्न सक्छ।

भेँडा, लौका, जुचिनी वा आलु जस्ता तरकारीहरू पनि २ दिनभन्दा बढी नराख्नु उत्तम हुन्छ।

पनीर तथा मटर पनीर: १–२ दिनमै प्रयोग गर्न विशेषज्ञको सुझाव

पनीरबाट बनेका परिकारहरू (जस्तै मटर पनीर, शाही पनीर) १ देखि २ दिनमै उपभोग गर्नु उचित हुन्छ।

त्यसपछि यी परिकारहरूबाट नराम्रो गन्ध आउन थाल्छ र खानामा फुड प्वाइजनिङको जोखिम हुन्छ।

भात: २४ घण्टा भन्दा बढी नराख्ने

पकाइएको भातलाई १ दिनसम्म फ्रिजमा राख्न सकिन्छ।

त्योभन्दा बढी राख्दा ब्याक्टेरिया (जस्तै Bacillus cereus) बढ्न सक्छ, जसले ग्यास, वाकवाकी वा डायरिया निम्त्याउन सक्छ।

रोटी: सुक्खा रोटी २ दिनसम्म, तेलयुक्त भने चाँडै बिग्रन्छ

सामान्य सुक्खा रोटी २ दिनसम्म टिक्छ।

तर तेल वा घिउ प्रयोग गरिएको रोटी भने चाँडै बिग्रन सक्छ।

दही र दूध: ध्यान दिनुपर्ने मुख्य सीमा

दही फ्रिजमा ४ देखि ५ दिनसम्म ताजा रहन्छ, तर त्यसपछि अमिलो हुन थाल्छ।

दूधलाई फ्रिजमा २–३ दिनसम्म मात्र राख्नु उचित हुन्छ। बारम्बार तताउँदा यसको गुणस्तर झनै छिटो बिग्रन्छ।

फ्रिजमा खाना राख्दा अपनाउनु पर्ने सावधानीहरू

खाना पूरै चिसो भएपछि मात्र फ्रिजमा राख्नुहोस्।

एयरटाइट कन्टेनर प्रयोग गर्नुहोस्।

बाँकी खाना लामो समयसम्म खुला नछाड्नुहोस्।

फ्रिजको नियमित सफाइ गर्न नबिर्सनुहोस्।

निष्कर्ष: फ्रिजले मद्दत गर्छ, तर समयसीमा पनि सम्झनुहोस्

दैनिक जीवनमा फ्रिजले ठूलो राहत दिएको छ, तर हरेक खानाको फ्रिजमै बस्ने “सीमित आयु” हुन्छ।

सामान्य नियम यस्तो छ:

खाना सुरक्षित समय (फ्रिजमा)

दाल २–३ दिन

तरकारी २ दिन

मटर पनीर/पनीर परिकार १–२ दिन

भात १ दिन

रोटी २ दिन

दूध २–३ दिन

दही ४–५ दिन

खाना बिग्रन नदिन फ्रिज उपयोगी भए पनि, नियत समयमै उपभोग नगरे नराम्रो स्वास्थ्य परिणाम आउन सक्छ। त्यसैले, खानेकुराको अवधि र गुणस्तरप्रति सचेत बनौं।