काठमाडौँ- सिकलसेल एनेमिया वा सिकलसेल रोग एक प्रकारको अनुवांशिक रगतको रोग हो, जसमा रगतका रातो रगत कणहरू (रेड ब्लड सेल) सामान्य आकारको सर्कुलर नभई “सिकल” अर्थात् हाँगामा झैं वक्राकार हुन्छन्।
यस्तो विकृत रक्त कोशिकाले शरीरका अंगहरूमा अक्सिजन पुर्याउन कठिनाई गर्छ र विभिन्न स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउँछ। नेपालमा समेत यो रोगका बिरामीहरूको संख्या थोरै भए पनि उल्लेखनीय छ र उनीहरूको स्वस्थ्य जिवनका लागि विशेष ध्यान दिन आवश्यक छ।
सिकलसेल रोग र पोषणको सम्बन्ध
सिकलसेल रोग भएका बिरामीहरूको शरीरमा सामान्य व्यक्तिको तुलनामा बढी रगतको नष्ट हुने प्रक्रिया हुन्छ। यसको कारणले शरीरमा खनिज र पोषण तत्वहरूको कमी हुन सक्छ। यसैगरी, बारम्बार हुने संक्रमण र रोगको उपचारले पनि बिरामीको शरीरको पोषण स्थिति कमजोर बनाउँछ। त्यसैले सिकलसेल रोगीलाई सन्तुलित र पोषणयुक्त खानपान अत्यावश्यक हुन्छ।
पोषणयुक्त खानपानका महत्त्वपूर्ण पक्षहरू
प्रोटीनयुक्त खाना: रगतका कोशिकाहरू पुनर्निर्माण गर्न प्रोटीन धेरै आवश्यक हुन्छ। दूध, दही, मासु, माछा, अण्डा, दाल, बदाम, रुखको फलफूल लगायतका खाद्य पदार्थमा प्रोटीन प्रशस्त हुन्छ।
फोलिक एसिड: फोलिक एसिडले नयाँ रक्त कोशिकाको निर्माणमा मद्दत गर्दछ। सागसब्जी, हरियो तरकारी, फलफूल, र अन्नहरूमा फोलिक एसिड पाइन्छ।
भिटामिन बि १२: यो भिटामिन पनि रक्त निर्माणमा सहयोगी हुन्छ। मासु, माछा, दूध र अण्डामा यसले राम्रो मात्रामा पाइन्छ।
आयरन (लोह): सिकलसेल रोगमा आयरनको उचित मात्रा राख्न आवश्यक छ। किनभने धेरै आयरनले समस्या बढाउन सक्छ, त्यसैले चिकित्सकको सल्लाह अनुसार मात्र आयरनयुक्त खाना सेवन गर्नुपर्छ।
भिटामिन सी: यसले शरीरमा आयरनको अवशोषण बढाउँछ। सुन्तला, कागती, अम्बा, किवी र अन्य फलफूलमा भिटामिन सी प्रशस्त पाइन्छ।
पानी प्रशस्त पिउनु: शरीरमा पानीको मात्रा पर्याप्त राख्नाले रक्त कोशिका स्वस्थ रहन मद्दत गर्छ र रगतको संकुचन कम हुन्छ।
खानपानमा ध्यान दिनुपर्ने कुरा
प्रशोधित, झोलिलो, र फास्ट फूडबाट बच्नुपर्छ। यी प्रकारका खानाले स्वास्थ्यमा नकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ।
बारम्बार र साना साना भागमा खाना खानु लाभदायक हुन्छ।
मधुमेह, उच्च रक्तचाप वा अन्य समस्या भएमा चिकित्सकसँग परामर्श गरी खानपान समायोजन गर्नुपर्छ।
अधिक तातो वा चिसो खानाबाट बच्नुपर्छ।
जीवनशैली र अन्य सुझाव
सिकलसेल रोगीले खानपानसँगै आफ्नो जीवनशैलीमा पनि ध्यान दिनुपर्छ। पर्याप्त आराम, तनाव कम गर्नु, नियमित स्वास्थ्य परीक्षण गराउनु, संक्रमणबाट जोगिन सफाइको ध्यान राख्नु अत्यन्त जरुरी छ। संक्रमण र डिहाइड्रेशनले सिकलसेल संकट निम्त्याउन सक्छ, जसले ज्यानै जोखिममा पार्न सक्छ।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
प्रतिक्रिया