मृगौला खराब हुने अघिका १० संकेतहरू

काठमाडौं- मानव शरीरको महत्वपूर्ण अंगमध्ये मृगौला (किड्नी) यस्तो अङ्ग हो, जसले शरीरबाट विषाक्त पदार्थ, अतिरिक्त पानी र अन्य अवशिष्ट पदार्थहरू फिल्टर गर्ने कार्य गर्छ। मृगौलामा समस्या देखा परेमा शरीरमा थुप्रै खतरनाक परिवर्तनहरू देखिन थाल्छन्।

तर प्रारम्भिक चरणमा मृगौलाको समस्या पत्ता लाग्न मुस्किल हुन्छ, किनभने धेरैजसो लक्षणहरू सामान्य देखिन्छन् र अन्य रोगसँग पनि मेल खान सक्छन्। यद्यपि, मृगौला खराब हुने संकेतहरू चिन्न सकियो भने समयमै उपचार सम्भव हुन्छ।

यहाँ मृगौला खराब हुनुअघि देखिन सक्ने १० मुख्य संकेतहरूको विस्तृत जानकारी प्रस्तुत गरिएको छ:

१. बारम्बार थकान लाग्नु
मृगौला सही ढंगले कार्य नगर्दा शरीरमा विषाक्त पदार्थ जम्मा हुन थाल्छ। यसले शरीरमा ऊर्जा कमी ल्याउँछ, जसका कारण व्यक्ति सधैं थकित र कमजोर महसुस गर्छ।

२. अनुहार, खुट्टा र आँखाको वरिपरि सुजन (सुन्निनु)
मृगौलाले अतिरिक्त पानी बाहिर ननिकाल्दा शरीरमा पानी जम्न थाल्छ। विशेषगरी बिहान उठ्नेबित्तिकै अनुहार फुलेको, आँखाको वरिपरि सुजन देखिनु र खुट्टामा पिंडुलासम्म सुन्निनु मृगौलाको समस्या संकेत हुन सक्छ।

३. पिसाबमा समस्या
पिसाब कम आउनु, बारम्बार पिसाब लाग्नु, रातिको समयमा धेरैपटक पिसाब जानु, पिसाब गर्न जलन हुनु वा पिसाबमा झाग देखिनु किड्नी बिग्रँदै गएको लक्षण हो। कतिपय अवस्थामा पिसाबको रङ गाढा पहेंलो वा रातोसमेत देखिन सक्छ।

४. शरीरमा झन्झनाहट वा चिलाउने समस्या
मृगौला बिग्रँदै जाँदा शरीरबाट फोहोर पदार्थ फिल्टर हुन नसक्दा छालामा झन्झनाहट वा चिलाउने समस्या आउन सक्छ। कहिलेकाहीँ त यस्ता चिलाइरहने भागहरूमा रातोपन र घाउसमेत देखा पर्न सक्छ।

५. बास्नादार सास र मुखमा खराब स्वाद
शरीरमा युरिया जस्ता विषाक्त तत्व बढ्दै जाँदा मुखमा सधैं खराब स्वाद आउन थाल्छ र सासबाट गन्ध आउन थाल्छ। यो स्थिति ‘युरेमिक ब्रेथ’ भनिन्छ।

६. भूख नलाग्ने र तौल घट्दै जानु
भोक हराउनु, खान मन नलाग्नु र तौल झर्दै जानु मृगौला खराबीको लक्षण हो। विषाक्त पदार्थ शरीरमा बढ्दा पाचन प्रणाली प्रभावित हुन्छ र मानिसमा खाने इच्छा हराउन थाल्छ।

७. उच्च रक्तचाप
मृगौलाले शरीरको तरल सन्तुलन कायम राख्न भूमिका खेल्दछ। मृगौला कमजोर हुँदा रक्तचाप नियन्त्रणमा रहँदैन। निरन्तर उच्च रक्तचाप देखिनु मृगौला बिग्रिएको सूचक हुन सक्छ।

८. ध्यान केन्द्रित गर्न गाह्रो हुनु
मस्तिष्कमा अक्सिजन कम पुग्दा वा शरीरमा विषाक्त पदार्थ बढ्दा एकाग्रता घट्छ, बिर्सने बानी बढ्छ, र ध्यान केन्द्रित गर्न अप्ठ्यारो हुन्छ।

९. श्वासप्रश्वासमा गाह्रो हुनु
मृगौलाले शरीरको फोहोर पदार्थ र पानी नियन्त्रण गर्न नसक्दा फोक्सोमा तरल जम्न सक्छ जसले गर्दा सास फेर्न गाह्रो हुन्छ। यस्तो लक्षण दीर्घकालीन मृगौला रोगमा प्रकट हुन्छ।

१०. छालामा कालो वा खैरोपन देखिनु
मृगौलाले विषाक्त पदार्थ फिल्टर गर्न नसकेपछि त्यसले छालामा असर गर्न थाल्छ। छालाको रङ परिवर्तन भएर कालो वा खैरो देखिन थाल्छ। कतिपय अवस्थामा छालामा पातलो घामले जलेजस्तो देखिन सक्छ।

मृगौलाको समस्या देखिए के गर्ने?
यदि माथिका लक्षणहरूमध्ये कुनै वा धेरै लक्षण एकैपटक देखा परेमा तुरुन्तै चिकित्सकको सल्लाह लिनु आवश्यक छ। रक्त परीक्षण, पिसाब परीक्षण, युरिन अल्बुमिन, क्रियाटिनिन र अल्ट्रासाउन्ड जस्ता परीक्षणहरूबाट मृगौलाको अवस्था मूल्याङ्कन गर्न सकिन्छ।

रोकथामका उपायहरू:

• प्रशस्त पानी पिउनु
• नुनको मात्रा कम गर्नु
• उच्च रक्तचाप र मधुमेह नियन्त्रणमा राख्नु
• नियमित व्यायाम गर्नु
• धूमपान तथा मद्यपानबाट टाढा रहनु
• बिना डाक्टरी सल्लाह औषधि सेवन नगर्नु