स्वस्थ जीवनका लागि दिनमा कति पटक खाना उपयुक्त?

काठमाडौँ- मानव जीवनको आधार हो खाना। बिना खानाको जीवन कल्पनै गर्न सकिँदैन। जीवन जिउन खानु अत्यावश्यक छ भने, सही खानपान र स्वस्थ तरिकाले खाना खानु अझ महत्वपूर्ण छ।

खानपानको संख्या र समय फरक-फरक हुन्छ र यसले स्वास्थ्य, जीवनशैली, सांस्कृतिक पृष्ठभूमि तथा व्यक्तिगत प्राथमिकतालाई असर गर्छ। दिनमा कति पटक खाना खानु उपयुक्त हुन्छ भन्ने कुरा मानिसको उमेर, स्वास्थ्य अवस्था, शारीरिक मेहनत र खानाको प्रकारमा भर पर्छ।

वैज्ञानिक अनुसन्धान अनुसार, दिनमा ३ देखि ६ पटक खाना खानु स्वास्थ्यका लागि लाभप्रद हुन सक्छ।

• सामान्य स्वास्थ्य भएका व्यक्तिहरू: दिनमा तीन पटक मुख्य खाना खानु उपयुक्त हुन्छ, अर्थात् बिहान, दिउँसो र बेलुका। बीचमा हल्का खाजा पनि खान सकिन्छ।
• वजन घटाउन चाहनेहरू: दिनमा पाँचदेखि छ पटक थोरै-थोरै खाना खाँदा मेटाबोलिज्म सक्रिय रहन्छ र अत्यधिक खानाबाट बच्न सकिन्छ।
• शारीरिक श्रम गर्ने र खेलाडीहरू: चारदेखि छ पटक प्रोटिनयुक्त खाना र खाजा खानु लाभदायक हुन्छ, जसले मांसपेशी विकास र ऊर्जामा मद्दत पुर्‍याउँछ।
• विशेष स्वास्थ्य अवस्थाका व्यक्तिहरू: मधुमेह, उच्च रक्तचाप, गर्भावस्था जस्ता अवस्थामा चिकित्सकको सल्लाहअनुसार खानपान मिलाउनु आवश्यक हुन्छ।

क्यालोरी उपभोग समान भएमा दिनमा खाना खाने संख्या बढी वा कम हुनु ठूलो फरक नपार्ने वैज्ञानिक अध्ययनले देखाएको छ। तथापि, बारम्बार खाना खाँदा रक्तसञ्चार सुधार र भोक नियन्त्रणमा सकारात्मक प्रभाव पर्न सक्छ।

खानपानको परम्परा सांस्कृतिक र भौगोलिक कारणले पनि फरक हुन्छ।

• पश्चिमी देशहरू: सामान्यतया दिनमा तीन पटक खाना र बीचमा १-२ पटक नास्ता गर्ने चलन छ।
• एसियाली देशहरू: नेपाल र भारतमा दिनमा २-३ पटक भारी खाना र १-२ पटक खाजा खान प्रचलन छ। जापान र चीनमा ३ पटक हल्का खाना खाने चलन छ।
• अफ्रिकी देशहरू: ग्रामीण क्षेत्रमा १-२ पटक ठूलो खाना खाने प्रचलन छ भने शहरी क्षेत्रमा दिनमा ३ पटक खाना खाने चलन बढ्दो छ।
• मध्यपूर्वी र ल्याटिन अमेरिकी देशहरू: दिनमा २-३ पटक मुख्य खाना र बीचमा हल्का खाजा खानु सामान्य छ।

अन्ततः, स्वस्थ जीवनका लागि खानपानको आवृत्ति र प्रकारलाई व्यक्तिगत स्वास्थ्य र आवश्यकता अनुसार मिलाएर जानु उत्तम हुन्छ। समयमै र उचित मात्रामा खाना खानाले दीर्घकालीन स्वास्थ्यमा सकारात्मक प्रभाव पर्छ।