काठमाडौँ- व्रत हिन्दू धर्ममा एक विशेष धार्मिक अनुशासन हो। जसको माध्यमबाट भक्तजनले भगवानप्रति श्रद्धा, समर्पण र आत्मशुद्धिको अभ्यास गर्छन्। व्रत बस्नु केवल खान नखाई बस्नु मात्र होइन, यो मन, वचन र कर्मको पनि शुद्धिकरण हो। व्रतको समयमा शरीर र मनलाई पवित्र राख्नका लागि अनेकौं नियमहरू बनाइएको हुन्छ — जसमा झगडा नगर्नु एक महत्वपूर्ण पक्ष हो।
तर, प्रश्न उठ्न सक्छ- व्रत बस्दाको बेला किन झगडा गर्नु हुँदैन ? यसको उत्तर धार्मिक शास्त्रदेखि लिएर मानसिक स्वास्थ्यसम्म जोडिएको छ।
१. व्रतको मूल उद्देश्य: आत्मसंयम र शुद्धि
व्रतको प्रमुख उद्देश्य मन, वाणी र कर्मलाई संयमित गर्नु हो। व्रतको क्रममा केवल बाह्य आहारमा संयम गरिने मात्र होइन, आन्तरिक आचरणमा पनि पवित्रता ल्याउनु पर्छ। झगडा गर्दा क्रोध, घृणा, अशान्ति र नकारात्मक भावना पैदा हुन्छन्, जसले व्रतको पुण्यलाई क्षति पुर्याउँछ।
२. धार्मिक दृष्टिकोण: व्रतको प्रभाव खण्डित हुन्छ
धार्मिक शास्त्रहरू अनुसार व्रतको बेला झगडा, अपशब्द, क्रोध वा अरूलाई दुःख दिनु पाप मानिन्छ। यस्ता कर्महरूले व्रतको प्रभाव घटाउँछन् वा नष्ट गरिदिन्छन्। विष्णु पुराण, गरुड पुराणजस्ता ग्रन्थहरूमा व्रत बस्दाको बेला विनम्र, धैर्यवान र करुणाशील रहन सुझाव दिइएको छ।
३. क्रोधले मानसिक अशान्ति ल्याउँछ
व्रत बस्दा शरीरमा ऊर्जा कम हुन्छ, किनभने थोरै खाना खाइन्छ वा उपवास गरिन्छ। यस्तो अवस्थामा क्रोध वा झगडाले मानसिक सन्तुलन गुमाउँछ। व्रत भनेको मानसिक नियन्त्रणको अभ्यास पनि हो, तर झगडाले त्यो अभ्यास भङ्ग गर्छ।
४. सकारात्मक ऊर्जा कायम राख्न आवश्यक
व्रतको समयमा साधकले सकारात्मक विचार, भावना र कर्ममा केन्द्रित हुनुपर्छ। झगडा जस्तो नकारात्मक व्यवहारले चारैतिर नकारात्मक ऊर्जा फैलाउँछ। यसले पूजा, ध्यान, जपजस्ता आध्यात्मिक क्रियाकलापहरूमा प्रभाव पार्छ।
५. घर–परिवारमा कलह बढाउने खतरा
व्रत बस्ने बेला झगडा गरेमा परिवारमा अशान्ति फैलन्छ। व्रतको बेला शान्त वातावरण चाहिन्छ, किनकि घरमै पूजा, आरती, कथा, भजनजस्ता धार्मिक कार्यहरू भइरहेका हुन्छन्। यस्तो बेलामा विवाद वा झगडाले धार्मिक वातावरणलाई बिगार्न सक्छ।
६. संस्कार र सामाजिक अनुशासनको अभ्यास
व्रत केवल व्यक्तिगत नभई सामाजिक एवं सांस्कृतिक अनुशासन पनि हो। व्रत बस्ने व्यक्तिले अरूलाई पनि सम्मान, प्रेम र सहयोगको भावनासहित व्यवहार गर्नु आवश्यक हुन्छ। झगडाले ती सबै मूल्य–मान्यतामाथि चोट पुर्याउँछ।
७. तप–साधना विफल हुन सक्छ
व्रतलाई तप, साधना वा योगसँग तुलना गरिन्छ। तपस्याको क्रममा क्रोध वा द्वेष उत्पन्न गर्नु तप विफल हुनु जस्तै हो। शास्त्रमा भनिएको छ — “क्रोधं न कर्तव्यं तपस्यां च संयमः”, अर्थात् तप गर्ने व्यक्तिले कहिल्यै क्रोध गर्नु हुँदैन।
८. कर्म र फलको सम्बन्ध
हिन्दू दर्शन अनुसार हाम्रो प्रत्येक कर्मले प्रतिफल दिन्छ। व्रत बस्नु पुण्यको कर्म हो भने झगडा गर्नु पापको। एउटै समयमा दुई विपरीत कर्म गर्दा व्रतको फल खण्डित हुने डर हुन्छ। त्यसैले व्रत बस्दा क्रोध, विवाद, ईर्ष्या, निन्दाजस्ता कर्मबाट टाढा रहनु उत्तम मानिन्छ।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
प्रतिक्रिया