काठमाडौँ- साउन महिना हिन्दू धर्मावलम्बीहरूका लागि अत्यन्तै पवित्र र शुभ मानिन्छ। विशेषगरी भगवान शिवको आराधनाको यो विशेष काल हो, जसमा व्रत, तपस्या, पूजा, दान तथा धार्मिक अनुशासनलाई प्रमुख प्राथमिकता दिइन्छ। वर्षाका कारण वातावरण हराभरा हुने भए पनि यस महिनामा सावधानी नअपनाए स्वास्थ्य समस्या, धार्मिक अशुद्धता र सामाजिक त्रुटिहरू हुन सक्छन्।
यस विशेष महिना भित्र के–के गर्नु उपयुक्त हुन्छ र के–के नगर्नु राम्रो भन्ने विषयमा विस्तृत जानकारी प्रस्तुत गरिएको छ:
साउन महिनामा के गर्ने ?
१. भगवान शिवको नियमित पूजा गर्ने
साउन महिनाभर विशेषगरी सोमवारका दिन शिवलिंगमा जल, दूध, दही, घिउ, मह, चिनी (पञ्चामृत) चढाउने, बेलपत्र अर्पण गर्ने र ‘ॐ नमः शिवाय’ मन्त्र जप गर्ने धार्मिक परम्परा छ। यो कार्यले मानसिक शान्ति, पुण्य र कृपा प्राप्त हुने विश्वास छ।
२. सावन सोमवारी व्रत बस्ने
व्रत बस्ने महिलाहरूले शिवको कृपा प्राप्त गर्ने, पतिको दीर्घायु र अविवाहित महिलाहरूले इच्छित वर प्राप्त गर्ने विश्वास गरिन्छ। पुरुषहरूले पनि आत्मशुद्धिको लागि यो व्रत बस्न सक्छन्।
३. हरियो पहिरन, चुरा, टीका र मेहन्दी लगाउने
विशेषगरी महिलाहरूले हरियो रंग लगाउने परम्परा छ, जसले शुभता, उर्वरता र समृद्धिको प्रतीक जनाउँछ। यसले पारिवारिक एकता र धार्मिक आस्थालाई बल दिन्छ।
४. मांसाहार, मदिरा परित्याग गर्ने
साउन महिनामा सात्त्विक भोजन गरिन्छ। मांस, मासु, मदिरा लगायतका तमसिक खानेकुरा परित्याग गरेर मन, शरीर र वाणीलाई पवित्र राख्ने प्रयास गरिन्छ।
५. सामूहिक पूजा, कथा वाचन र भजनमा सहभागी हुने
साउन महिना सामाजिक र आध्यात्मिक मिलनको समय पनि हो। महिलाहरूले सामूहिक रुपमा शिव–पार्वतीको कथा वाचन, हरितालिका व्रतकथा, भजन–कीर्तन आदिमा सहभागी हुने गर्दछन्।
६. योग, ध्यान र जप गर्ने
शिवलाई तप, ध्यान र योगका देवता मानिन्छ। साउन महिनामा बिहान चाँडो उठेर योग, प्राणायाम, ध्यान र मन्त्रजपले मानसिक शुद्धता प्राप्त हुन्छ।
साउन महिनामा के नगर्ने ?
१. मांसाहारी भोजन नगर्ने
शास्त्रअनुसार साउन महिनामा मांस, माछा, अण्डा, मदिरा आदि पदार्थ निषेध गरिएको छ। यस्ता खानेकुराले शरीरमा रज–तम गुण बढाउँछन् जसले आध्यात्मिक अभ्यासमा बाधा पुर्याउँछ।
२. रातो, कालो पहिरनबाट टाढा रहने
साउनमा हरियो रंग शुभ मानिन्छ भने रातो र कालो रंग नराम्रो लक्षण वा ग्रह दोषसँग सम्बन्धित मानिन्छ। तसर्थ, साउनमा हरियो र उज्यालो रंग लगाउनु उपयुक्त मानिन्छ।
३. झुट बोल्नु, निन्दा गर्नु, क्रोध गर्नु
धार्मिक नियमअनुसार यो महिनामा वाणी र व्यवहारमा विशेष संयम अपनाउनु पर्छ। क्रोध, निन्दा, लोभ, मोह, झुट–छलीजस्ता नकारात्मक व्यवहारबाट जोगिनु पर्छ।
४. पवित्रता भंग गर्ने कार्य नगर्ने
स्नान नगरी पूजा नगर्नु, बेलपत्र चढाउँदा चिर्नु, शिवलिंगमा तुलसीको पात राख्नु निषेध छ। साउनमा धार्मिक नियमअनुसार कार्य नगर्दा दोष लाग्न सक्छ भन्ने विश्वास छ।
५. अनुशासनविहीन जीवनशैली नअपनाउने
नियमितता, समयको पालना र स्वस्थ दिनचर्याको पालन नगर्नु साउनमा अनुपयुक्त मानिन्छ। चाँडो सुत्ने, बिहानै उठ्ने, नियमित पूजा गर्ने बानी बसाल्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ।
६. वातावरण प्रदूषण नगर्ने
साउनमा हरियाली बढ्ने भएकाले वृक्षारोपण, सफाइ र जल स्रोतको संरक्षण गर्नुपर्छ। वातावरण बिगार्ने कार्य (प्लास्टिक प्रयोग, फोहोर फाल्ने) धार्मिक दृष्टिले पनि अनुचित मानिन्छ।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
प्रतिक्रिया