के तपाईं कपाल प्रत्यारोपण गर्न खोज्दै हुनुहुन्छ? जान्नैपर्ने ५ कुरा

काठमाडौं — झरिरहेको कपाल पुनः उम्राउने चाहना आजभोलि धेरै मानिसको सपना बनेको छ। सौन्दर्यमा संवेदनशीलता बढेसँगै नेपालमा पनि कपाल प्रत्यारोपणको माग तीव्र रुपमा बढेको छ। तर, धेरैको जिज्ञासा एकै छ – “के कपाल प्रत्यारोपण सुरक्षित छ?”

यस विस्तृत समाचारमा हामी कपाल प्रत्यारोपण कति सुरक्षित छ, के–के प्रक्रिया हुन्छ, जोखिम के हुन सक्छ, सफलताको दर कति हुन्छ भन्ने कुरालाई चिकित्सा विज्ञ र प्रयोगकर्ताको अनुभवसहित विश्लेषण गर्दैछौं।

कपाल प्रत्यारोपण के हो?
कपाल प्रत्यारोपण भनेको शरीरको कुनै भाग (प्रायः पछिल्लो टाउकोको भाग) बाट कपालको जरासहितको छाला निकालेर टाउकोको खाली ठाउँमा रोप्ने प्रक्रिया हो। यो एक किसिमको सर्जिकल प्रक्रिया हो, जुन प्रायः लोकल एनस्थेसियामा गरिन्छ।

मुख्यत: दुई विधि अपनाइन्छ:

FUT (Follicular Unit Transplantation) – टाउकोको पछाडिको भागबाट स्किन स्ट्रिप निकालेर त्यसलाई टुक्र्याएर कपाल रोप्ने
FUE (Follicular Unit Extraction) – एक–एक कपालको जरालाई अलग गरेर रोप्ने (कम पीडादायी र छिटो निको हुने तरिका)

कपाल प्रत्यारोपण सुरक्षित छ?
हो, कपाल प्रत्यारोपण चिकित्सा दृष्टिकोणले सामान्यत: सुरक्षित प्रक्रिया हो। तर, यसमा केही शर्तहरू लागू हुन्छन्:
अनुभवी डाक्टर र प्रमाणित क्लिनिकबाट गराउनु आवश्यक हुन्छ
सर्जिकल उपकरणहरू स्वच्छ र आधुनिक हुनुपर्छ
प्रक्रिया अघि सम्पूर्ण स्वास्थ्य परीक्षण गरिनुपर्छ
संक्रमण र साइड इफेक्टको जोखिम न्यून पार्न चिकित्सा निर्देशन पालना गर्नुपर्छ

सम्भावित जोखिमहरू
यद्यपि सुरक्षित मानिए पनि, निम्न जस्तै साइड इफेक्ट हुने सम्भावना रहन्छ:
हल्का सुजन, रातोपन, वा झन झर्ने (Shock Loss)
संक्रमण (यदि स्वच्छता पालना भएन भने)
झिल्लीमा क्षति
असन्तुलित कपालको लाइन
पीडा वा जलन (अस्थायी रूपमा)
तर यी समस्या धेरैजसो केसहरूमा अस्थायी र सामान्यतया नियन्त्रणयोग्य हुन्छन्।

को–कोले गराउन सक्छन्?
कपाल प्रत्यारोपण २५ वर्षदेखि माथिका पुरुष वा महिलाहरूका लागि उपयुक्त मानिन्छ, जसमा कपाल झर्ने प्रक्रिया स्थिर भएको छ।

उपयुक्त व्यक्तिहरू:
आनुवंशिक रूपमा कपाल झरेका (Male Pattern Baldness)
टाउकोमा चोटपटक वा जलनका कारण कपाल झरेका
स्त्रीहरूको अगाडि कपाल पतलो भएको अवस्थामा

अनुचित व्यक्तिहरू:
मधुमेह, उच्च रक्तचाप वा अन्य दीर्घरोगी (विशेष ध्यान आवश्यक)
कपाल झर्न अझै पनि जारी रहेकाहरू
न्यून डोनर एरिया भएका

सफलताको दर कति?
FUE विधिको सफलता दर ९०–९५% सम्मको हुन्छ।
एकपटक रोपिएको कपाल सामान्यत: जीवनभर टिक्ने सम्भावना हुन्छ।
६–१२ महिनाभित्र रोपिएको कपाल पूरै बढ्ने गर्दछ।

लागत कति पर्छ?
नेपालमा कपाल प्रत्यारोपणको मूल्य प्रतिग्राफ (कपालको जराको एकाइ) अनुसार निर्धारण हुन्छ।
प्रति ग्राफ: रु. ३०–५० (औसत)
सामान्यत: एक व्यक्तिलाई १,५००–३,००० ग्राफ आवश्यक पर्न सक्छ
कुल खर्च रु. ५० हजारदेखि २ लाख सम्म जान सक्छ, क्लिनिक, डाक्टर र प्रविधिमा भर पर्छ।

कहाँ गराउने?
नेपालमा काठमाडौं, पोखरा, विराटनगर लगायतका शहरमा गुणस्तरीय कपाल प्रत्यारोपण क्लिनिकहरू सञ्चालनमा छन्। डाक्टरको अनुभव, रोगीको प्रतिक्रिया, क्लिनिकको सरसफाइ र टेक्नोलोजी हेरेर मात्र निर्णय गर्नु उपयुक्त हुन्छ।

विशेषज्ञको सल्लाह
त्रिभुवन विश्वविद्यालय शिक्षण अस्पतालका एक प्लास्टिक सर्जन भन्छन् —
“कपाल प्रत्यारोपण चिकित्सा विज्ञानको प्रभावकारी विधि हो। तर, यसले सबै समस्याको समाधान गर्दैन। सही समय, सही कारण र सही प्रविधिमा गरिएको प्रत्यारोपण सुरक्षित र सफल हुन्छ।”