राति सुन्दा उडुसको टोकाइले हैरान हुनुहुन्छ? यस्ता छन् समाधानका

काठमाडौं- राति सुत्दा शरीरभरि अनौठो र चिलाउने घाउ देखिन्छ? बिहान उठ्दा हातखुट्टा, ढाड वा शरीरका अन्य भागमा रातो डाम देखिन्छ? यस्ता समस्या उडुसको टोकाइका संकेत हुन सक्छन्।

सानो आकारको, तर अत्यन्तै पीडादायी यो कीरा प्रायः ओछ्यान, गद्दा, तकिया, भित्ताको फाटो, फर्निचरको कुनाकाप्चामा लुकेर बस्छन् र रातको समयमा मानिसलाई टोक्छन्।

उडुसको टोकाइले निन्द्रा विघ्न हुनुका साथै मानसिक तनाव, छालाको एलर्जी र अन्य स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउन सक्छ। धेरै मानिसहरू यो समस्यासँग लाज मानेर चुप लाग्छन्, तर समयमै नियन्त्रण नगरे यसले घरभरि फैलन सक्छ।

उडुस के हो र किन टोक्छ?
उडुस वैज्ञानिक भाषामा Cimex lectularius भनिन्छ। यो रक्तपिपासु कीरा हो जसले मानिसको रगत चुस्छ। रातिको अन्धकारमा सक्रिय हुने यो कीरा प्रकाशबाट टाढा बस्न रुचाउँछ। शरीरको खुला भाग—जस्तै हात, खुट्टा, अनुहार, गर्दन आदि भागमा टोकी रगत चुस्छ।

उडुसको टोकाइ विशेषगरी सुतिरहेको बेलामा मात्र हुने गर्छ, त्यसैले दिनभरि सामान्य लाग्न सक्छ तर बिहानपख डाम, चिलाउने घाउ वा छालामा र्‍यास देखिन सक्छ।

उडुसले टोक्दा देखिने लक्षणहरू
छालामा अनियमित तरिकाले रातो डाम वा साना फोका
अत्यधिक चिलाउने घाउहरू
शरीरको एकै भागमा लाइन लागेर टोकिएको देखिनु
निद्रामा बाधा, बेचैनी, मानसिक अशान्ति

कहाँ लुकेर बस्छन् उडुस?
उडुस साना, पातला शरीर भएका कीरा हुन्। तिनीहरू निम्न स्थानहरूमा लुक्ने गर्छन्:
गद्दाको सिलाइ र कुनामा
ओछ्यानको खाटको जोड़, प्वाल, भाँचिएको भाग
दराज, टेबल, फर्निचरको पछाडिपट्टि
भित्ताको फाटो, वालपेपरको तल
कपडाको थुप्रो वा झोलाभित्र

उडुस नियन्त्रणका उपायहरू
१. गर्मी उपचार
उडुस ४५ डिग्री सेल्सियसभन्दा माथिको तापक्रममा मर्छ। त्यसैले:
चादर, सिरक, गिलाफ, लुगा आदि ६० डिग्री सेल्सियसमा धुनुहोस्।
गद्दा र खाट स्टीमरले तताउनुहोस्।

२. निमको प्रयोग
निमको तेल वा पात उबालेर बनेको पानी छर्ने गर्दा उडुस टाढा जान सक्छ। यो प्राकृतिक तरिकाले काम गर्छ।

३. डायाटोमेसियस अर्थ
यो एक किसिमको सुक्खा खनिज धुलो हो जुन उडुसको शरीरमा परेपछि तिनीहरूको शरीर सुक्छ र मर्छन्। यो गद्दा, पाटो र ओछ्यान वरिपरि छर्न सकिन्छ।

४. साफसफाई र निवारक उपायहरू
हप्तामा कम्तीमा एकपटक ओछ्यान, गद्दा, फर्निचर सफा गर्नुहोस्।
फर्निचरको फाटो, भित्ताको प्वाल सिल गर्नुहोस्।
पुराना किताब, कागज वा लुगा थुपारेर नराख्नुहोस्।

५. व्यावसायिक कीट नियन्त्रण सेवा
यदि उडुस धेरै फैलिसकेको छ भने घरेलु उपाय मात्र पर्याप्त नहुन सक्छ। यस्तो अवस्थामा प्रमाणित pest control सेवा लिनु उपयुक्त हुन्छ।

उडुसबाट सुरक्षित रहन केही सुझाव
सधैं सेतो वा हल्का रङको चादर प्रयोग गर्नुहोस्, ताकि उडुस देख्न सजिलो होस्।
नयाँ गद्दा ल्याउँदा राम्रोसँग जाँच गर्नुहोस्।
यात्रा गरेर फर्किएपछि झोला र लुगा तताएर वा धुलाई गरेर मात्र भित्र राख्नुहोस्।
होटल वा लजमा बसेर फर्केपछि आफ्ना सामग्री राम्ररी निरीक्षण गर्नुहोस्।