हातखुट्टामा गिर्खा सार्कोमा त होइन ? यस्ता छन् लक्षण, कारण र उपचारका उपाय

काठमाडौँ – तपाईंलाई हातखुट्टा टनटनाइरहेको छ? औंलाहरू गिर्खा–गिर्खा भइरहेका छन्? राति निदाउँदै गर्दा अचानक खुट्टाको मांसपेशी तन्किएर पीडा हुन्छ? यदि यस्ता समस्या दोहोरिइरहेका छन् भने यो सामान्य मांसपेशीको थकान मात्रै होइन, गिर्खा सार्ने सम्भावना पनि हुन सक्छ।

गिर्खा सर्ने भन्नाले के बुझिन्छ?
गिर्खा सर्नु भनेको शरीरको कुनै भागमा विशेष गरी हात, खुट्टा वा औंलाको मांसपेशी अचानक तन्किनु, कडा हुनु र पीडा हुनु हो। यो प्रायः अचानक हुन्छ र केही मिनेटसम्म रहन्छ। प्रायः गिर्खा राति निदाउँदा वा बिहान उठ्दा देखिन्छ।

गिर्खा किन सर्छ?
गिर्खा सर्नुका प्रमुख कारणहरू यस्ता छन्:
पानी तथा इलेक्ट्रोलाइटको कमी: शरीरमा पोटासियम, म्याग्नेसियम, क्याल्सियम वा सोडियमको कमी हुँदा मांसपेशी तन्किन सक्छ।
थकान र बढी मेहनत: लामो समय उभिइरहँदा, दौडदा वा गम्भीर शारीरिक गतिविधिपछि मांसपेशीमा थकान भएर गिर्खा सर्न सक्छ।
रक्तसञ्चारको अवरोध: कहिलेकाहीँ खुट्टा वा हातमा रक्तसञ्चार राम्ररी नहुँदा पनि गिर्खा लाग्न सक्छ।
सन्तुलनहीन आहार: पोषणको कमी, विशेष गरी पोटासियम र म्याग्नेसियम कम भएको खानपान गिर्खाको कारण हुन सक्छ।
गर्भावस्था: गर्भवती महिलाहरूमा गिर्खा लाग्ने सम्भावना बढी हुन्छ।
चिसो मौसम: जाडो मौसममा मांसपेशी कडक हुँदा गिर्खा लाग्न सक्छ।

लक्षणहरू
मांसपेशी टनक-टनक गर्नु
पीडा र कडापन महसुस हुनु
विशेष गरी रातिमा खुट्टा वा औंला तन्किनु
छाम्दा मांसपेशी कडिएको जस्तो लाग्नु

उपचारका उपाय
तातो सेक वा मालिस: गिर्खा लागेको भागमा तातोपानीले सेक गर्दा वा हलुका मालिस गर्दा आराम मिल्छ।
तन्काउने व्यायाम : पीडा भएको अंगलाई विस्तारै तन्काएर सीधा पार्दा राहत मिल्छ।
पर्याप्त पानी पिउनु: शरीर हाइड्रेट राख्नु गिर्खा रोकथामको लागि अत्यन्त आवश्यक छ।
पोषणयुक्त आहार: पोटासियम, क्याल्सियम र म्याग्नेसियमयुक्त खाना (जस्तै केराको सेवन, दूध, बदाम, पालुंगो) खाने।
नुन पानी स्नान: खुट्टा वा हातलाई नुन पानीमा डुबाउँदा मांसपेशी शान्त हुन्छ।
सक्रिय रहनु: लामो समय एउटै स्थितिमा नबस्ने, समयसमयमा हिँडडुल गर्ने।

कहिले चिकित्सकको सल्लाह लिने?
बारम्बार गिर्खा लाग्ने
गिर्खासँगै बन्गिने वा कमजोरी आउने
एकैपटक धेरै अंगमा एकैचोटि गिर्खा लाग्ने
औंलाहरू सुन्निनु वा कालो निलो देखिनु