काठमाडौं- दाँतको समस्यामध्ये सबैभन्दा सामान्य र पीडादायक समस्या हो — दाँतमा किरा लाग्नु, जसलाई डेन्टल क्यारीज पनि भनिन्छ। यदि सही समयमा यसलाई नियन्त्रण गर्न सकिएन भने गम्भीर संक्रमण, पाइन हुने पीडा, गिजाको समस्या, दाँत झर्ने र मुख दुर्गन्धित हुने समस्यासमेत उत्पन्न हुन सक्छ।
तर, सजगता र नियमित देखभालबाट दाँतमा किरा लाग्नबाट जोगिन सकिन्छ। यहाँ प्रस्तुत छन् दाँतलाई किरा नलाग्न दिन अपनाउनुपर्ने सावधानी तथा घरेलु उपायहरू:
१. नियमित रूपमा दाँत ब्रस गर्ने बानी बसाल्ने
दाँत सफा राख्नु नै किरा लाग्न नदिने पहिलो र सबैभन्दा प्रभावकारी उपाय हो।
- बिहान उठ्नेबित्तिकै र राति सुत्नुअघि अनिवार्य रूपमा दाँत ब्रस गर्नुहोस्।
- फ्लोराइडयुक्त मञ्जन प्रयोग गर्नुहोस् जसले दाँतलाई बलियो बनाउँछ।
- ब्रस गर्ने समय कम्तीमा २ मिनेट राख्नुहोस्।
- जिब्रो सफा गर्न नबिर्सनुहोस् किनकि जिब्रोमा पनि ब्याक्टेरिया बस्ने गर्छ।
२. चिनीजन्य खानेकुरा कम गर्नुपर्ने
- चिनी, चकलेट, बिस्कुट, मिठाई, गुलियो पेयजस्ता खाद्यपदार्थ दाँतको किरा लाग्नको मुख्य कारण हो।
- खाना खाएपछि मुख सफा नगर्ने बानीले ती खाद्यकण दाँतमा टाँसिन्छन् र ब्याक्टेरिया उत्पन्न हुन्छ।
- सकेसम्म चिनीजन्य पदार्थ सीमित मात्रामा सेवन गर्नुपर्छ।
३. खानापछि मुख कुल्ला गर्ने बानी विकास गर्ने
- खाना खाइसकेपछि मुखमा रहेका अन्नकण सफा गर्न कुल्ला गर्नु अत्यन्तै आवश्यक छ।
- विशेष गरी खाना पछिको १० मिनेटभित्र नुनिलो पानी वा सामान्य पानीले कुल्ला गर्नुहोस्।
- यो बानीले ब्याक्टेरियाको विकास रोक्छ र किरा लाग्नबाट जोगाउँछ।
४. नियमित दन्त परीक्षण गराउने
- प्रत्येक ६ महिनामा एकपटक दन्त चिकित्सककोमा जाँच गराउनु स्वस्थ दाँतको लागि अत्यावश्यक छ।
- चिकित्सकले सुरुआती चरणमै समस्या पत्ता लगाएर उपचार गर्न सक्छन्।
- गहिरो सफाइ (scaling) गरेर दाँतमा जम्मा भएका फोहोर हटाउन सकिन्छ।
५. माउथवाश प्रयोग गर्ने
- माउथवाशको प्रयोगले मुखभित्रको ब्याक्टेरिया कम गर्दछ र दाँतमा plaque जम्न नदिन्छ।
- फ्लोराइडयुक्त र ब्याक्टेरियाविरोधी गुण भएको माउथवाश प्रयोग गर्नु राम्रो हुन्छ।
- तर चिकित्सकको सल्लाहअनुसार प्रयोग गर्नु उपयुक्त हुन्छ।
६. फ्लोसिङ गर्ने बानी बसाल्ने
- ब्रसले सबै ठाउँ पुग्न सक्दैन, विशेष गरी दाँतको बिचको ठाउँमा।
- फ्लोसिङ गर्दा दाँतबीचको फोहोर र ब्याक्टेरिया सफा हुन्छ।
- यो बानीले किरा लाग्न सक्ने जोखिम निकै कम गर्दछ।
७. सन्तुलित आहार सेवन गर्ने
- सन्तुलित खानाले मात्र शरीर स्वस्थ रहँदैन, दाँत पनि बलियो रहन्छ।
- दूध, दही, हरियो सागपात, फलफूल, गाजर, स्याउजस्ता कुराले दाँत सफा र बलियो बनाउँछ।
- भिटामिन ‘C’ र ‘D’, क्याल्सियमयुक्त खानेकुराको सेवनले दाँतलाई प्राकृतिक सुरक्षा दिन्छ।
८. बच्चाको दाँत विशेष रूपमा ध्यान दिने
- बच्चामा चकलेट, चुइगम, मिठाईप्रतिको मोह बढी हुन्छ जसले उनीहरूलाई दाँतमा किरा लाग्न सजिलो बनाउँछ।
- बच्चालाई सानैदेखि नियमित ब्रस गर्न सिकाउने।
- बच्चाको दन्त परीक्षण अनिवार्य रूपमा गराउने।
- चिनीजन्य खाद्यपदार्थ नियन्त्रण गर्न अभिभावकले पहल लिनु आवश्यक हुन्छ।
९. धूमपान र मदिरा सेवन नगर्ने
- धूमपान र मदिरा दाँतको किरा लाग्नुका साथै मुखको क्यान्सरसम्मको जोखिम बढाउँछ।
- यी पदार्थले मुख सुक्खा बनाउँछन् र थुप्रै हानिकारक ब्याक्टेरिया बढाउँछन्।
- दाँत पहेँलो बनाउने र सडाउने कारक पनि यही हो।
१०. घरेलु उपायहरू प्रयोग गर्ने
- नुनिलो पानीले कुल्ला गर्नु — गिजा र दाँत दुबैलाई फाइदा पुग्छ।
- तेलको कुल्ला (Oil Pulling) — बिहान खाली पेट नरिवलको तेल मुखमा १०–१५ मिनेट घुमाउनु लाभदायक मानिन्छ।
- बेकिङ सोडाको प्रयोग — हप्तामा एकपटक बेकिङ सोडा पानीमा मिसाएर ब्रस गर्न सकिन्छ (तर अधिक प्रयोग नगर्नु)।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
प्रतिक्रिया