काठमाडौं- च्याउ नेपाली भान्सामा लोकप्रिय बन्दै गएको स्वादिलो र पोषिलो खाद्य वस्तु हो। तर स्वाद मात्रै होइन, च्याउले स्वास्थ्यमा पुर्याउने फाइदा पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण छन्।
विशेषगरी भिटामिन, प्रोटिन, मिनरल्स र एन्टिअक्सिडेन्टको भरपुर स्रोत भएकाले च्याउलाई अहिले ‘सुपरफुड’को श्रेणीमा राखिन्छ। नेपालमा पाइने कुल च्याउमध्ये अधिकांश खाद्य योग्यता भएका छन्। विशेषगरी गुच्छे च्याउ, स्याटो च्याउ, ढिंग्री, शिताके र अन्य घरेलु प्रजातिहरू स्वास्थ्यका लागि अत्यन्त लाभदायी मानिन्छन्। यहाँ हामी च्याउ खानुका केही प्रमुख फाइदाहरूबारे विस्तृतमा चर्चा गर्नेछौं:
१. रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ
च्याउमा पाइने बीटा ग्लुकान्स नामक तत्वले शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक प्रणालीलाई मजबुत बनाउँछ। यसले भाइरस, ब्याक्टेरिया र अन्य संक्रमणसँग लड्न शरीरलाई सहयोग पुर्याउँछ। नियमित च्याउ सेवनले सामान्य रुघाखोकीदेखि लिएर दीर्घकालीन रोगहरूसम्मको जोखिम घटाउँछ।
२. मुटु स्वस्थ राख्न सहयोगी
च्याउमा कोलेस्ट्रोल नभएकोले यो मुटुका लागि निकै उपयुक्त खाना हो। यसमा पाइने पोटासियमले रगतमा सोडियमको असर कम गर्छ, जसले रक्तचाप नियन्त्रणमा राख्न सहयोग पुर्याउँछ। साथै, फाइबर र एन्टिअक्सिडेन्टले धमनिमा बोसो जम्न नदिई मुटुलाई स्वस्थ राख्ने काम गर्छ।
३. तौल घटाउन प्रभावकारी
च्याउ लो क्यालोरी, लो फ्याट र उच्च फाइबरयुक्त खाद्य वस्तु हो। यसमा भएका प्राकृतिक प्रोटिन र पानीका मात्रा शरीरलाई तृप्त महसुस गराउँछ, जसले गर्दा अनावश्यक खानाबाट जोगाउँछ। तौल घटाउने प्रयत्नमा रहेका मानिसहरूको लागि च्याउ उपयुक्त आहार विकल्प हो।
४. क्यान्सरको जोखिम कम गर्न सहयोगी
केही अनुसन्धानले देखाएको छ कि च्याउमा पाइने पोलिसेकेराइड्स र एन्टिअक्सिडेन्टले क्यान्सर कोशिकाको वृद्धिलाई रोक्न सक्ने संकेत दिएका छन्। विशेष गरी स्तन क्यान्सर, प्रोस्टेट क्यान्सर र फोक्सो क्यान्सरको जोखिम घटाउने प्रभाव च्याउको नियमित सेवनले पार्न सक्छ।
५. छाला र कपालको लागि उपयोगी
च्याउमा पाइने भिटामिन बी, बायोटिन, सेलेनियमजस्ता पोषक तत्वहरूले छालाको चमक कायम राख्न, कपाल झर्नबाट रोक्न तथा वृद्धावस्थाको प्रभाव ढिलो गर्न सहयोग गर्छन्। यसका एन्टिअक्सिडेन्टले छालामा हुने फ्री रेडिकल्सको असर कम गर्छ।
६. मधुमेह रोगीका लागि लाभदायक
च्याउमा ग्लाइसेमिक इन्डेक्स अत्यन्तै कम हुने भएकाले यसले रगतमा चिनीको मात्रा नियन्त्रण गर्न सहयोग गर्छ। च्याउको प्रोटिन र फाइबरयुक्त संरचनाले पाचन प्रक्रियालाई सन्तुलनमा राख्दै इन्सुलिनको उत्पादनलाई पनि सहजीकरण गर्छ।
७. हड्डी बलियो बनाउन सहयोगी
धेरै मानिसलाई थाहा नभएको कुरा के हो भने, च्याउ प्राकृतिक रूपमा भिटामिन डी को स्रोत पनि हो — विशेष गरी सूर्यको प्रकाशमा सुकाइएको च्याउमा। भिटामिन डी हड्डी मजबुत बनाउन अत्यावश्यक हुन्छ। यसले क्याल्सियमको अवशोषण बढाउने काम गर्छ।
८. मानसिक स्वास्थ्यमा सहयोगी
च्याउमा पाइने बि-कम्प्लेक्स भिटामिनहरूले मानसिक तनाव घटाउने, निद्रा राम्रो बनाउने, तथा ध्यान केन्द्रित गर्न सहयोग पुर्याउँछन्। केही अनुसन्धानले च्याउमा माइक्रोन्युट्रिएन्ट्सको यस्तो संयोजन भएको देखाएको छ, जसले मानसिक स्वास्थ्यमा सकारात्मक असर पार्न सक्छ।
सावधानी पनि आवश्यक छ
यद्यपि च्याउ स्वास्थ्यका लागि फाइदाजनक छ, तर जङ्गलमा पाइने जथाभावी च्याउ संकलन गरी खाने गर्दा ज्यानसमेत जान सक्ने खतरा हुन्छ। विषालु च्याउ चिन्ने सीप नभएमा त्यस्ता च्याउ नखानु नै बुद्धिमानी हुन्छ।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
प्रतिक्रिया