“गर्मीमा स्वस्थ रहन चाहनुहुन्छ ? यी खानेकुरा आजैदेखि थाल्नुहोस्”

काठमाडौँ – अहिले देशैभर, गर्मीले हामीलाई दयनीय बनाएको छ। यस्तो अवस्थामा, हामी डिहाइड्रेसनबाट बच्नको लागि पानीको सेवन बढाउँछौं। तर पानीमा मात्र भर पर्नु खतरनाक साबित हुन सक्छ। स्वास्थ्य विज्ञहरूका अनुसार गर्मीमा डिहाइड्रेसनबाट बच्न केही अन्य उपायहरू पनि अपनाउनुपर्छ।

स्वास्थ्य विज्ञहरूका अनुसार अत्यधिक गर्मीमा डिहाइड्रेसनबाट बच्न केवल पानीको सेवन मात्र पर्याप्त हुँदैन। डिहाइड्रेसनको अवस्थामा, पानी मात्र होइन तर शरीरमा सोडियम, पोटासियम, क्लोराइड र बाइकार्बोनेट जस्ता अन्य इलेक्ट्रोलाइट्सको मात्रा पनि घट्छ। यदि यो अवस्था लामो समयसम्म रह्यो भने, शरीरमा म्याग्नेसियम र क्याल्सियमको मात्रा पनि घट्छ।

व्यक्तिको शरीरमा ६० देखि ७० प्रतिशत पानी हुन्छ। यदि यसमा धेरै भिन्नता भयो भने, चयापचय प्रभावित हुन्छ। यसले शरीरमा पाचन प्रणालीलाई असर गर्छ। छाला सुख्खा हुन थाल्छ। यदि यस्तो अवस्था लामो समयसम्म रह्यो भने, यसले दौरा निम्त्याउन सक्छ र श्वासप्रश्वास र मस्तिष्कलाई असर गर्न सक्छ। यो अवस्था खतरनाक हुन सक्छ।

डिहाइड्रेसनबाट बच्न के गर्ने ?

हल्का आहार लिनुहोस्: गर्मीमा भुटेको र मसालेदार खानाबाट टाढा रहनुहोस्। यसले शरीरमा गर्मी र अम्लता बढाउँछ, जसले गर्दा पसिना बढी आउँछ। शरीर चाँडै डिहाइड्रेट हुन्छ। हरियो तरकारी, दाल, छाछ र दही जस्ता चीजहरू फाइदाजनक हुन्छन्।

कागती पानी र नरिवल पानी: कागती पानी र नरिवल पानीले गर्मीमा शरीरलाई शीतलता मात्र दिँदैन, इलेक्ट्रोलाइटहरू पनि पूरा गर्छ। यसमा पाइने पोटासियम, म्याग्नेसियम र अन्य खनिजहरूले शरीरलाई ऊर्जा दिन्छ। दिनमा एक वा दुई पटक तिनीहरूलाई सेवन गर्नु धेरै फाइदाजनक हुन्छ।

फलफूल सेवन: तरबूजा, काक्रो, सुन्तला, अनानास जस्ता फलफूलहरूमा पानीको मात्रा बढी हुन्छ। तिनीहरूलाई आफ्नो आहारमा समावेश गर्न निश्चित गर्नुहोस्। ताजा फलफूलको रसले पनि शरीरलाई हाइड्रेट गर्छ र ऊर्जा दिन्छ।

ओआरएस या इलेक्ट्रोलाइट पाउडर : यदि तपाईं धेरै पसिना बगाउनुहुन्छ वा कमजोर महसुस गर्नुहुन्छ भने, तपाईं ORS वा इलेक्ट्रोलाइट पाउडर मिसाइएको पानी पिउन सक्नुहुन्छ।

क्याफिन र मदिराबाट बच्नुहोस्: चिया, कफी र मदिराले शरीरबाट पानीको मात्रा कम गर्छ। यिनीहरूको अत्यधिक सेवनले डिहाइड्रेसनलाई बढावा दिन्छ। यदि तपाईंले क्याफिन लिनुभयो भने पनि, त्यसपछि क्षतिको पूर्ति गर्न दुई गिलास पानी पिउनुहोस्।

यस्तो अवस्थामा डिहाइड्रेसन हुन्छ

लामो समयसम्म घाममा बस्दा।

पखाला वा कुनै पनि रोगले शरीरमा डिहाइड्रेसन हुन सक्छ।

धेरै रक्सी वा क्याफिनयुक्त पेय पदार्थ पिउनाले शरीरमा पानी कम हुन्छ।

धेरै पिसाबको औषधि खाँदा पनि शरीरमा पानी कम हुन सक्छ।

निर्जलीकरणका लक्षणहरू

अत्यधिक तिर्खा
पिसाब गाढा पहेंलो र तिर्खा लाग्ने हुन्छ
पिसाब सामान्य भन्दा कम हुन्छ
चक्कर लाग्ने
थकान महसुस हुने
मुख, ओठ, जिब्रो सुख्खा हुने