धेरै पसिना आउने कारण र समाधान के छन्?

काठमाडौं– मानिसको शरीरमा हुने सामान्य जैविक प्रक्रिया हो पसिना आउने, तर कहिलेकाहीँ अत्यधिक मात्रामा पसिना आउनु चिन्ताको विषय हुन सक्छ। कतिपय अवस्थामा यो शारीरिक कारणले हुन्छ भने कतिपयमा स्वास्थ्य समस्या वा मानसिक अवस्थासँग जोडिएको हुन सक्छ।

पसिना आउने प्राकृतिक प्रक्रिया
पसिना आउने प्रक्रिया शरीरको तापक्रम नियन्त्रण गर्ने प्रणाली हो। जब शरीरको तापक्रम बढ्छ, स्वेद ग्रन्थी (sweat glands) ले पसिना उत्पादन गर्छ, जसले शरीरको सतहमा आएर वाष्पीकरण हुँदै शरीरलाई चिसो बनाउँछ। गर्मी मौसम, शारीरिक श्रम, व्यायाम वा तनावका बेला पसिना आउनु सामान्य हो।

धेरै पसिना आउनुका प्रमुख कारणहरू
तर यदि सामान्यभन्दा धेरै वा असामान्य समयमा पसिना आउँछ भने, यसका पछाडि विभिन्न कारण हुन सक्छन्:

हाइपरहाइड्रोसिस 
यो एक स्वास्थ्य अवस्था हो जसमा व्यक्ति सामान्य अवस्थाभन्दा धेरै बढी पसिना गर्छ। यसलाई प्राथमिक र द्वितीयक दुई प्रकारमा विभाजन गरिएको छ।
प्राथमिक हाइपरहाइड्रोसिस खासगरी हात, खुट्टा, काखीमा अत्यधिक पसिना आउने अवस्था हो, जुन वंशानुगत हुन सक्छ।
द्वितीयक हाइपरहाइड्रोसिस अन्य रोग वा औषधिको प्रभावका कारण हुने अत्यधिक पसिना हो, जुन शरीरका विभिन्न भागमा एकैसाथ देखिन सक्छ।

थाइराइड समस्याहरू
थाइराइड ग्रन्थीको असन्तुलनले मेटाबोलिज्म दर बढाउँछ जसले गर्दा पसिनाको मात्रा पनि अत्यधिक हुन सक्छ।

तनाव र मानसिक अवस्था
चिन्ता, डर, उत्सुकता वा मानसिक अस्थिरताले पनि अत्यधिक पसिना आउन सक्छ। यस अवस्थामा खासगरी काखी, हात र अनुहारमा पसिना देखिन्छ।

हार्मोनको परिवर्तन
किशोरावस्थाको हार्मोनल परिवर्तन, गर्भावस्था, र रजोनिवृत्तिको समयमा पनि महिलाहरूमा पसिना बढी देखिन्छ।

संक्रमण र ज्वरो
शरीरमा भाइरस वा ब्याक्टेरियल संक्रमण हुँदा शरीरले ताप नियन्त्रण गर्न पसिनाबाट प्रतिक्रिया दिन्छ।

मधुमेह
रक्तमा चिनीको असन्तुलनले पनि पसिनाको मात्रा असामान्य बनाउन सक्छ, विशेषगरी रातिमा।

दवाइहरूको असर
केही औषधिहरू – विशेषगरी एन्टिडिप्रेसन्ट, बिपीका औषधि, एन्टिबायोटिक – ले शरीरमा अत्यधिक पसिनाको असर देखाउन सक्छ।

कहिले डाक्टरको सल्लाह लिनु पर्ने?
यदि तपाईँलाई निम्न लक्षणहरू देखिएको छ भने डाक्टरको सल्लाह लिनु आवश्यक हुन्छ:
रातभर पसिना आउँछ र लुगा भिज्ने गरी पसिना आउँछ
सामान्य अवस्थामा पनि अत्यधिक पसिना आउँछ
अचानक धेरै पसिना आउन थाल्छ
शरीरमा कमजोरी, तौल घट्ने, मुटुको धड्कन असामान्य हुने जस्ता लक्षणहरू देखिन्छन्

उपचारका उपायहरू
एण्टिपर्स्पिरेन्ट प्रयोग
पसिना आउने भागमा विशेष औषधीय एण्टिपर्स्पिरेन्ट लगाउन सकिन्छ।

औषधीय उपचार
डाक्टरले सल्लाह दिएको खण्डमा थाइराइड, तनाव वा हाइपरहाइड्रोसिसका लागि औषधि दिन सकिन्छ।

बोटोक्स इन्जेक्सन
केही विशेष अवस्थामा पसिना आउने ग्रन्थीलाई निष्क्रिय बनाउन बोटोक्स प्रयोग गरिन्छ।

इलेक्ट्रो थेरापी र सर्जरी
गम्भीर अवस्थामा पसिना नियन्त्रण गर्न विद्युतीय उपचार वा ग्रन्थी हटाउने सर्जरी समेत गर्न सकिन्छ।
जीवनशैलीमा परिवर्तन
कटनको लुगा लगाउने
मसला भएको खानाबाट टाढा रहने
नियमित व्यायाम र ध्यान
पर्याप्त पानी पिउने