धेरै कार्बोहाइड्रेट भएका खाने कुरा खाँदा के हुन्छ?

काठमाडौँ- कार्बोहाइड्रेट शरीरको प्रमुख ऊर्जा स्रोत हो। चामल, रोटी, आलु, चिनी, मकै, गहुँ जस्ता खाद्य पदार्थमा पाइने कार्बोहाइड्रेट पाचन प्रक्रियामा ग्लुकोजमा परिणत भई शरीरलाई ऊर्जा प्रदान गर्छ।

तर यदि धेरै मात्रामा कार्बोहाइड्रेटयुक्त खाना खाइयो भने यसले शरीरमा विभिन्न नकारात्मक असरहरू पार्न सक्छ। यो समाचारमा हामी धेरै कार्बोहाइड्रेट सेवनले के असर पार्छ भनेर विस्तृत रूपमा बुझ्नेछौं।

१. रक्तमा चिनीको मात्रा बढ्ने खतरा
धेरै कार्बोहाइड्रेटयुक्त खाना खाँदा शरीरमा एक्कासि ग्लुकोजको मात्रा बढ्छ। यसले इन्सुलिनको स्तर पनि अचानक बढाउँछ। दीर्घकालीन रूपमा यस्तो चिनीको उतारचढावले टाइप २ डायबिटीज को खतरा बढाउँछ। खासगरी परिष्कृत कार्बोहाइड्रेट जस्तै सेतो चामल, मैदा, चिनी आदि बढी खाँदा यो जोखिम अझ उच्च हुन्छ।

२. तौल बढ्ने समस्या
अत्यधिक कार्बोहाइड्रेट सेवन गर्दा यदि त्यो ऊर्जा शरीरले प्रयोग गर्न सकेन भने त्यो फ्याटको रूपमा शरीरमा जम्न थाल्छ। यसले मोटोपन बढाउँछ। विशेषगरी पेट वरिपरि बोसो जम्ने समस्या धेरै देखिन्छ। तौल वृद्धि उच्च रक्तचाप, मुटु रोग र थकान जस्ता समस्याको कारण बन्न सक्छ।

३. इन्सुलिन प्रतिरोध
दीर्घकालीन धेरै कार्बोहाइड्रेट सेवनले शरीरमा इन्सुलिनको प्रभाव कम हुन थाल्छ, जसलाई इन्सुलिन रेसिस्टेन्स भनिन्छ। यो अवस्था डायबिटीजको पूर्व-अवस्थाहो। यसले गर्दा शरीरमा ग्लुकोजको स्तर नियन्त्रणमा रहँदैन र रक्तमा अत्यधिक चिनी जम्न थाल्छ।

४. पाचन समस्या
परिष्कृत कार्बोहाइड्रेटहरूमा फाइबरको मात्रा कम हुन्छ। यस्तो खाना लगातार खाँदा कब्जियत, पेट फुल्ने, ग्यास जस्ता समस्या उत्पन्न हुन्छ। फाइबरको कमीताले पेटलाई सफा गर्न गाह्रो हुन्छ र पाचन क्रियामा समस्या आउँछ।

५. उर्जा स्तरमा उतारचढाव
धेरै कार्बोहाइड्रेटयुक्त खाना खाँदा शरीरमा एकैचोटि धेरै ऊर्जा मिल्छ तर त्यो छिट्टै घट्न थाल्छ। यस्तो अवस्थामा मानिसहरू थकान, ऊर्जा कम हुनु, निद्रा लाग्ने जस्ता लक्षण अनुभव गर्छन्। यसलाई “शुगर क्र्यास” पनि भनिन्छ।

६. छालामा असर
अत्यधिक कार्बोहाइड्रेट सेवनले शरीरमा सूजन बढाउँछ। यसले मुहाँ, छालाको चमक घट्नु, चाँडो बुढ्यौली देखिनु जस्ता असर पार्न सक्छ।

७. मूड र मानसिक स्वास्थ्यमा असर
ग्लुकोजको स्तरमा आउने उतारचढावले मानिसको मूड पनि प्रभावित हुन्छ। धेरै कार्बोहाइड्रेट खाँदा सुरूमा राम्रो लाग्न सक्छ तर पछि झोकिने, चिडचिडिने, ध्यान केन्द्रित गर्न नसक्ने समस्या देखिन्छ। केही अध्ययनहरूले यो अवसाद र चिन्ता बढाउन सक्ने देखाएका छन्।

८. हर्मोन सन्तुलनमा गडबडी
कार्बोहाइड्रेटको अत्यधिक सेवनले शरीरमा इन्सुलिनको मात्रामा बारम्बार उतारचढाव ल्याउँछ। यसले हर्मोन सन्तुलन बिग्रन सक्छ, विशेष गरी महिलाहरूमा बहुप्रसव डिम्बग्रन्थि लक्षण जस्ता समस्याहरू देखिन सक्छन्।

कसरी सन्तुलन कायम गर्ने?
१. पूरा अन्न जस्तै गहुँ, जौं, ओट्स खाउनुहोस्।
२. फाइबरयुक्त खाना—फलफूल, सागसब्जी, चनाजन्य खाना प्राथमिकता दिनुहोस्।
३. सेतो चामल, मैदा, चिनीको प्रयोग घटाउनुहोस्।
४. नियमित व्यायाम गर्नुहोस्।
५. समयमै स्वास्थ्य परीक्षण गरी ग्लुकोज र इन्सुलिन स्तर जाँच गर्नुहोस्।