भगवान कृष्णले उल्लेख गरेका नर्कका तीन द्वार कुन कुन हुन् ?

काठमाडौँ – गीतामा भगवान कृष्णले नर्कका तीन ढोकाको बारेमा बताएका छन् । योसँगै उनले त्यसबाट मुक्ति पाउन सल्लाह पनि दिएका छन्। त्यसैले सधै तिनीहरूबाट टाढा रहनुपर्छ। श्रीमद्भागवत गीता सनातन धर्मको सबैभन्दा पवित्र र महत्त्वपूर्ण ग्रन्थ हो, जसमा श्रीकृष्णले धर्म, कर्म, प्रेम, मोक्ष, न्याय आदिसँग सम्बन्धित धेरै कुराहरू बताएका छन्।

महाभारतको युद्धभूमिमा भगवान कृष्णले अर्जुनलाई दिएको ज्ञानलाई गीता उपदेश वा गीता ज्ञान भनिन्छ। सम्पूर्ण जीवनको दर्शन गीतामा निहित छ। यसलाई पालना गर्ने व्यक्ति सबै समस्याबाट मुक्त हुन्छ र सुखी जीवन बिताउँछ।

गीतामा श्रीकृष्णले तीन नर्कको बारेमा पनि बताएका छन्। यो यस्तो नर्क हो जुन जीवनकालमा मात्र देख्न सकिन्छ। त्यसकारण, यदि तपाईं खुशी जीवन बिताउन चाहनुहुन्छ भने यी तीन नर्कबाट टाढा रहनुहोस्। यी तीन नर्क कुन हुन् जानौं :

त्रिविधं नरकस्येदं द्वारं नाशनमात्मनः।
कामः क्रोधस्तथा लोभस्तस्मादेतत्त्रयं त्यजेत।।
भगवद गीता, अध्याय १६, श्लोक २१।।

श्रीकृष्णका अनुसार काम, क्रोध र लोभ तीन नर्क हुन् जसले आत्माको पूर्ण विनाश निम्त्याउँछ। गीतामा स्वर्ग र नर्क दुवैको वर्णन गरिएको छ। काम, क्रोध र लोभ जस्ता दुर्गुणहरूको पछि लाग्नेहरूका लागि नर्कको ढोका खुल्छ। त्यसैले कृष्णले उनीहरूबाट टाढा रहन सल्लाह दिन्छन्, तीनैबाट मुक्ति पाउन पनि उपदेश दिन्छन्।

काम वा वासना – जीवनमा कुनै पनि कुराको वासना कहिल्यै राम्रो हुँदैन। यसले मानिसलाई भौतिक संसारमा बाँध्छ, जुन नश्वर छ र सत्यबाट टाढा छ। वासना वा इच्छाको प्रभावमा, व्यक्ति भौतिक चीजहरूको पछि दौडन्छ र जब उसले आफ्नो आँखा खोल्छ, उसलाई थाहा हुन्छ कि अब मृत्यु नजिकै छ र उसले आफ्नो सम्पूर्ण जीवन वासना वा इच्छामा बर्बाद गरिसकेको छ। यसको सबैभन्दा राम्रो उदाहरण रावण हो, जसले एक महिलाप्रतिको मोहको कारणले आफ्नो विनाश आफैं गरायो।

रिस – रिस, क्रोध वा आक्रामकताले व्यक्तिको सोच्ने क्षमतालाई कमजोर बनाउँछ। रिसको भरमा मानिसले कहिल्यै सही निर्णय लिन सक्दैन। रिसले हामीलाई हाम्रा प्रियजनहरूबाट पनि टाढा लैजान्छ।

लोभ – मानिसमा लोभ वा लोभको स्वभाव हुन्छ, जसको कारणले उसले कहिल्यै कुनै राम्रो काम गर्न सक्दैन। कर्म बाहेक अरु केहि पनि सङ्कलन गर्न सकिँदैन। यो प्रकृतिको नियम पनि हो कि मानिसले केवल दिनुपर्छ, सङ्कलन गर्नु हुँदैन। जसरी सूर्यले प्रकाश दिन्छ, त्यसरी नै नदीले पानी दिन्छ।

रूखहरूले फलफूल, खाना र हावा प्रदान गर्छन्। मानिसमा पनि यही नियम लागू हुन्छ। लोभका कारण मानिसले चोरी, ठगी, डकैती, पशुपंक्षीको शोषण, हत्या आदि जस्ता धेरै अपराध गर्छ, जसका कारण उसको पाप बढ्छ र उसको लागि नर्कको बाटो स्पष्ट हुन्छ।