अनुहारमा पसिना धेरै आउँछ ? घरमै गर्न सकिने प्रभावकारी उपायहरू

काठमाडौँ- अनुहारमा धेरै पसिना आउनु राम्रो हो कि होइन भन्ने कुरा व्यक्तिको स्वास्थ्य अवस्था, शरीरको प्रकृति, जीवनशैली र वातावरणीय अवस्थासँग सम्बन्धित हुन्छ। पसिना आउनु सामान्य जैविक प्रक्रिया हो जसले शरीरको तापमान सन्तुलनमा राख्न मद्दत गर्छ।

तर, अनुहारमा अत्यधिक पसिना आउने अवस्थालाई गम्भीर रूपमा लिनु आवश्यक हुन सक्छ, किनभने यसले स्वास्थ्यसम्बन्धी केही संकेतहरू दिन सक्छ।

पसिना आउनु किन आवश्यक छ ?
पसिना निस्कनु शरीरको तापक्रम नियन्त्रण गर्ने प्रमुख प्रणाली हो। जब शरीरको तापक्रम बढ्छ। जस्तो कि गर्मीमा, व्यायाम गर्दा, तनाव वा मानसिक दबाबका बेला त्यो ताप घटाउन शरीर पसिना निकाल्छ। पसिनाले छालाको सतहमा पानीका थोपाहरू बनाउँछ, जुन वाष्पीकृत हुँदा शरीरको तापक्रम घट्छ।

अनुहारमा धेरै पसिना आउनुको कारणहरू
१. हाइपरहाइड्रोसिस
यो यस्तो अवस्था हो जसमा शरीरको विशेष भागहरू (जस्तै अनुहार, हत्केला, खुट्टा) मा अत्यधिक पसिना आउँछ। प्राथमिक हाइपरहाइड्रोसिस भनेको कुनै खास कारणबिना हुने अत्यधिक पसिना हो, जबकि द्वितीयक हाइपरहाइड्रोसिस भने अरू रोग वा औषधिको प्रभावका कारण हुने हो।

२. तनाव र मानसिक चाप
जब मानिस तनावमा हुन्छ, त्यसबेला ‘स्ट्रेस स्वेट’ निस्कन सक्छ जुन अनुहार र टाउको वरिपरि बढी देखिन्छ।

३. हर्मोनमा हुने परिवर्तन
जस्तैः महिनावारी, गर्भावस्था, रजोनिवृत्ति वा थाइराइडको गडबडीको कारण अनुहारमा अत्यधिक पसिना आउन सक्छ।

४. गर्मी तथा वातावरणीय असर
उच्च तापमान वा आर्द्रता भएका स्थानहरूमा बस्दा अनुहारमा बढी पसिना आउनु सामान्य हो।

५. मसलेदार खाना वा कैफिन सेवन
धेरै मसलायुक्त खाना वा चिया–कफीले शरीरको ताप बढाउँछ, जसले अनुहारमा पसिना ल्याउन सक्छ।

अनुहारमा धेरै पसिना आउनु स्वास्थ्यका लागि राम्रो हो?
फाइदाजनक पक्ष:
शरीरको तापक्रम सन्तुलनमा राख्छ।
छालाबाट विषाक्त पदार्थ बाहिर निकाल्न मद्दत गर्छ।
छालाको छिद्र सफा हुन्छ, जसले डन्डिफोर कम गर्न सक्छ।

हानिकारक वा असहज पक्ष:
सामाजिक रूपमा असहज महसुस हुन सक्छ (अत्यधिक पसिनाले आत्मविश्वास घटाउँछ)।
आँखामा पसिना पर्नाले जलन वा दृष्टिमा असर पर्न सक्छ।
कुनै गम्भीर रोग (जस्तै थाइराइड, मधुमेह, संक्रमण) को लक्षण हुन सक्छ।

उपचार वा समाधान के छन्?
डर्माटोलोजिस्टसँग परामर्श गर्नु: अत्यधिक पसिनाको परीक्षण गरेर उपयुक्त उपचार गरिन्छ।
बोटोक्स इन्जेक्सन: पसिना निस्कने ग्रन्थिलाई अस्थायी रूपमा निष्क्रिय पार्ने उपचार।
स्ट्रेस व्यवस्थापन: ध्यान, योग, वा मनोसामाजिक परामर्श।
सर्जिकल उपाय: अत्यन्त गम्भीर अवस्थामा शल्यक्रिया (जस्तै ETS surgery) विकल्प हुन सक्छ।