मुखमा घाउ पाचन प्रणालीको कारणले मात्र नभई अन्य कारणले पनि हुन सक्छ !

काठमाडौँ – प्रायः मानिसहरूले मुखको घाउलाई पाचन प्रणाली कमजोर हुनु वा धेरै मसलादार खाना खानुसँग मात्र जोड्छन्, तर के तपाईंलाई थाहा छ यसको पछाडि अन्य धेरै कारणहरू हुन सक्छन् ।

मुखमा हुने घाउ पीडादायी मात्र हुँदैन, यसले खान, पिउन र बोल्न पनि समस्या निम्त्याउँछ। यदि तपाईंलाई बारम्बार मुखमा घाउ भइरहेको छ भने, यो कुनै ठूलो समस्याको संकेत पनि हुन सक्छ।

१. पोषक तत्वको कमी
मुखमा अल्सर हुनुको एउटा प्रमुख कारण शरीरमा पोषक तत्वको कमी हो। विशेष गरी, भिटामिन बी १२, आइरन र फोलिक एसिडको कमीले अल्सर निम्त्याउन सक्छ। यी पोषक तत्वहरूले शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने मात्र होइन, कोषहरूको निर्माणमा पनि मद्दत गर्छन्।

२. हर्मोनल परिवर्तनहरू
महिलाहरूले महिनावारीको समयमा वा हार्मोनल असंतुलनको समयमा पनि अल्सरको समस्या सामना गर्न सक्छन्। शरीरमा हुने हार्मोनल उतारचढावले मुखको छालालाई पनि असर गर्छ, जसले गर्दा अल्सर हुन सक्छ।

३. बढी तनाव र चिन्ता
मानसिक तनाव वा चिन्ताको प्रभाव तपाईंको शरीरमा पनि देखिन्छ। तनावको अवस्थामा शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता घट्छ, जसले गर्दा अल्सरको समस्या हुन सक्छ। कहिलेकाहीँ निद्राको कमी वा अत्यधिक थकानले पनि यो समस्या निम्त्याउन सक्छ।

४. मौखिक स्वच्छता कायम नगर्ने
यदि तपाईंले उचित मौखिक स्वच्छता कायम राख्नुभएन वा दाँत राम्ररी सफा गर्नुभएन भने, यसले मुखमा ब्याक्टेरिया बढ्न सक्छ जसले गर्दा अल्सर हुन सक्छ। यसको अतिरिक्त, फोहोर दाँत वा टार्टारले गिजामा जलन र अल्सर निम्त्याउन सक्छ।

५. कुनै औषधिको साइड इफेक्ट
केही औषधिहरूले पनि फोका निम्त्याउन सक्छन्, विशेष गरी एन्टिबायोटिक वा दुखाइ निवारक औषधिहरूले। यदि तपाईंले नयाँ औषधि सुरु गर्नुभएको छ र त्यसपछि फोकाहरू निस्किरहेका छन् भने, डाक्टरसँग परामर्श गर्नु महत्त्वपूर्ण छ।

६. एलर्जी वा खाना संवेदनशीलता
केही मानिसहरूलाई बदाम, चकलेट, वा सिट्रस फलफूल जस्ता केही खानेकुराहरूबाट एलर्जी हुन सक्छ। यसले मुखमा जलन र अल्सर निम्त्याउन सक्छ। यदि कुनै विशेष चीज खाएपछि अल्सर भइरहेको छ भने, त्यसलाई पहिचान गरेर बेवास्ता गर्नुपर्छ।

७. बारम्बार मुख टोक्नु वा ब्रेसेसको घर्षण हुनु
मुखको भित्री भागमा आकस्मिक टोकाइबाट वा ब्रेसेस, दाँतको प्रोस्थेसिस वा जोडदार ब्रसिङको कारणले हुने घर्षणबाट पनि अल्सर बन्न सक्छ।

बारम्बार मुखमा घाउ हुनु सामान्य होइन। यदि यो समस्या बारम्बार भइरहेको छ वा लामो समयसम्म निको भइरहेको छैन भने, यो कुनै गम्भीर स्वास्थ्य समस्याको संकेत हुन सक्छ। वास्तविक कारण थाहा पाउनु र समयमै डाक्टरसँग परामर्श गरेर उपचार गर्नु धेरै महत्त्वपूर्ण छ।