आफ्नो मन र मुड दुवैलाई खुसी बनाउने अद्भुत तरिकाहरू के के हुन् ?

काठमाडौँ – यदि तपाईं खुशी खोज्न कतै जान चाहनुहुन्छ वा कुनै विशेष कारण खोज्दै हुनुहुन्छ भने, जबसम्म तपाईंले आफूलाई समय दिनुहुन्न र राम्रो सम्बन्ध कायम राख्नुहुन्न तबसम्म यो धेरै फाइदाजनक हुने छैन।

के तपाईंको पनि सधैं मुड खराब रहन्छ, केही मन पर्दैन, केही गर्न मन लाग्दैन र सधैं थकित महसुस हुन्छ ? यदि हो भने, यो सम्भव छ कि तपाईंको शरीरमा ‘खुशी’ हर्मोन कम भएको हुन सक्छ। हाम्रो शरीरमा केही विशेष हर्मोनहरू हुन्छन् जसले हाम्रो मुड, ऊर्जा र सकारात्मकतालाई नियन्त्रण गर्छन्। जब यी सन्तुलनमा हुन्छन्, हामी खुसी, स्वस्थ र सक्रिय हुन्छौं।

अर्थात्, खुसी हुनको लागि, तपाईंलाई कुनै उपहार, कतै जानु वा कुनै ठूलो कारणको आवश्यकता पर्दैन, तपाईं यी हार्मोनहरूको स्तर बढाएर मात्र आफूलाई खुसी बनाउन सक्नुहुन्छ। त्यसोभए आउनुहोस् जानौं यी ‘खुशी’ हर्मोनहरू के हुन् र तिनीहरूलाई बढाउने ५ उत्तम तरिकाहरू…

‘खुशी’ हर्मोनहरू के हुन् ?

१. डोपामाइन

यो ‘फिल गुड’ हर्मोन हो जुन तपाईंले कुनै काम पूरा गर्दा वा प्रशंसा पाउँदा निस्कन्छ।

२. सेरोटोनिन

यसले मुड र निद्रालाई नियन्त्रण गर्छ। यसको कमीले डिप्रेसन र थकान निम्त्याउन सक्छ।

३. अक्सिटोसिन

यसलाई ‘प्रेम हर्मोन’ पनि भनिन्छ, यो तब निस्कन्छ जब तपाईं कसैको नजिक हुनुहुन्छ वा प्रेम महसुस गर्नुहुन्छ।

४. एन्डोर्फिन

यो हर्मोनले दुखाइ निवारक जस्तै काम गर्छ र तपाईंलाई खुशी र ऊर्जावान महसुस गराउँछ।

यी हर्मोन बढाउने तरिकाहरू

१. कसरत गर्नुहोस्, मुड सेट गर्नुहोस्

भनिन्छ, ‘व्यायाम सबैभन्दा राम्रो एन्टीडिप्रेसन्ट हो’, जब तपाईं दौडनुहुन्छ, योग गर्नुहुन्छ वा नाच्नुहुन्छ, एन्डोर्फिन निस्कन्छ। २०-३० मिनेट पैदल हिँड्दा पनि डोपामाइन र सेरोटोनिन बढ्छ। विशेष गरी बिहानको व्यायामले दिनभरि राम्रो मुड राख्न मद्दत गर्छ। योग वा जुम्बा प्रयास गर्नुहोस्, दुबैले मन र शरीरलाई ताजा बनाउँछ।

२. मनलाई खुसी बनाउने खाना

केही खानेकुराहरूले प्राकृतिक रूपमा ‘खुशी’ हर्मोन पनि बढाउन सक्छन्। डार्क चकलेटले डोपामाइन र एन्डोर्फिन दुवै बढाउँछ। साल्मन जस्ता बोसोयुक्त माछाले सेरोटोनिन बढाउन मद्दत गर्छ।

केरामा ट्रिप्टोफान नामक एमिनो एसिड हुन्छ, जुन सेरोटोनिन रिलिज गर्न प्रयोग गरिन्छ। मध्यम मात्रामा कफी पिउँदा मुड सतर्क र सकारात्मक रहन्छ। धेरै तारेको खाना नखानुहोस् किनकि यसले तपाईंको मुड खराब बनाउँछ।

३. प्रेम, अँगालो र सम्बन्धको जादू

कसैलाई अँगालो हाल्दा, हात समात्दा वा माया व्यक्त गर्दा अक्सिटोसिन निस्कन्छ। राम्रो सम्बन्ध मानसिक स्वास्थ्यको लागि सबैभन्दा ठूलो सहयोग हो। आफ्नो घरपालुवा जनावरलाई माया गर्नाले अक्सिटोसिन पनि बढ्छ। हरेक दिन २० सेकेन्डको न्यानो अँगालो हाल्नुहोस्।

४. केही समय घाममा बस्नुहोस्, भिटामिन डी ले चमत्कार गर्नेछ

घामको किरणले सेरोटोनिनको स्तर बढाउँछ। हरेक दिन १५-२० मिनेट घामको किरणले पनि मुडलाई हल्का र सकारात्मक बनाउन सक्छ। यसले निद्रामा पनि सुधार ल्याउँछ। बिहान ८ देखि १० बजेको बीचमा घाम लाग्नु सबैभन्दा राम्रो हुन्छ। तपाईं यसलाई गर्मीको अलि चाँडै लिन सक्नुहुन्छ।

५. केहि नयाँ सिक्नुहोस्, खेल खेल्नुहोस्, संगीत सुन्नुहोस्

जब तपाईं चित्रकला, संगीत, कुनै पनि सीप जस्ता नयाँ कुरा सिक्नुहुन्छ तब डोपामाइन बढ्छ। संगीत सुन्दा एन्डोर्फिन निस्कन्छ। खेलहरू, विशेष गरी बोर्ड गेमहरू वा दिमागी खेलहरूले तपाईंको हर्मोनलाई खुसी बनाउन सक्छन्। हरेक हप्ता केहि रचनात्मक वा नयाँ गर्नुहोस्, खुशी स्वतः फर्कनेछ।

पर्याप्त निद्रा लिनुहोस् र तपाईंको हर्मोन स्वतः सन्तुलनमा आउनेछ। ७ देखि ८ घण्टाको गहिरो निद्राले तपाईंको शरीरलाई पुनर्स्थापित गर्छ। निद्राको समयमा हर्मोनहरू सन्तुलित हुन्छन्, त्यसैले कम निद्राले मुड खराब गर्छ।