स्क्रब टाइफसका लक्षण कस्ता हुन्छन्, कसरी जोगिने ?

काठमाडौँ। स्क्रब टाइफस एक प्रकारको संक्रामक रोग हो, जुन Orientia tsutsugamushi नामक ब्याक्टेरियाबाट हुन्छ। यो रोग मुख्यतया झारपातयुक्त ठाउँमा बस्ने चिगर (mite) नामक किराको टोकाइबाट सर्छ।

स्क्रब टाइफस संक्रमित चिगरको टोकाइपछि ५–१४ दिनमा देखिन सक्छ। यसको लक्षणमा उच्च ज्वरो, टाउको दुखाइ, शरीर दुख्ने, थकान, लिम्फ नोड फुल्नु, र टोकाइको ठाउँमा कालो डाम (eschar) बन्नु प्रमुख हुन्। समयमा उपचार नगरे गम्भीर समस्या आउन सक्छ। डोक्सीसाइक्लिन वा आजिथ्रोमाइसिनजस्ता एन्टिबायोटिकले यसको उपचार सम्भव हुन्छ। सावधानी अपनाउँदा स्क्रब टाइफसबाट बच्न सकिन्छ।

स्क्रब टाइफस के हो?
स्क्रब टाइफस एक प्रकारको ब्याक्टेरियल संक्रमण हो, जुन Orientia tsutsugamushi नामक जीवाणुबाट हुन्छ। यो रोग प्रायः झारपातयुक्त ठाउँमा पाइने “चिगर” नामक सानो किराको टोकाइबाट सर्ने गर्छ। नेपालमा यो रोग विशेषतः बर्खायाममा पहाडी तथा तराईका क्षेत्रहरूमा देखिन्छ।

स्क्रब टाइफसका प्रमुख लक्षणहरू
संक्रमित भएको ५–१४ दिनभित्र लक्षण देखिन थाल्छन्
उच्च ज्वरो (१०४°F सम्म)
टाउको दुख्ने
शरीर दुख्ने वा थकान
आँखा रातो हुनु वा पोल्नु
छाला रातो देखिनु, पसिनाको मात्रा बढ्नु
घाँटीका लिम्फ नोड फुल्नु
पेट दुखाइ, बान्ता, डायरिया
टोकाइको ठाउँमा कालो डाम (Eschar) देखिनु – स्क्रब टाइफसको विशेष चिन्ह
गम्भीर अवस्थामा – मानसिक भ्रम, श्वासप्रश्वासमा समस्या, मिर्गौला वा कलेजोमा असर

स्क्रब टाइफसबाट कसरी बच्ने? – बच्ने उपायहरू:
झारपातयुक्त ठाउँमा सतर्कता:
खेत, झाडी, बगैंचाजस्ता ठाउँमा काम गर्दा लामो बाहुला भएको लुगा, पाइन्ट र जुत्ता लगाउनुहोस्।
किरा भगाउने क्रिम प्रयोग गर्नुहोस्
झारपात सफा राख्नुहोस्
घर वरिपरिको घाँस, झारपात फाल्नुहोस्।
बाहिर फर्किएपछि नुहाउने बानी:
चिगर शरीरमा लुकेर बसेको हुन सक्छ, त्यसैले खेत वा बगैंचाबाट फर्किएपछि साबुन पानीले नुहाउनु आवश्यक छ।
पशु तथा घरेलु जनावरमा पनि ध्यान दिनुहोस्:
जनावरहरूमार्फत चिगर घरभित्र आउन सक्छन्।