रगतको कमी भयो भने के हुन्छ? जान्नुहोस् स्वास्थ्यमा असर

काठमाडौँ। रगतको कमी (anemia) हुँदा विभिन्न प्रकारका रोगहरू तथा लक्षणहरू देखिन सक्छन्। यसले सम्पूर्ण शारीरिक प्रणालीमा असर पार्न सक्छ, किनभने रगत शरीरको हरेक कोषसम्म अक्सिजन पुर्‍याउने काम गर्छ। यहाँ विस्तृत रूपमा व्याख्या गरिएको छ।

रगतको कमी (Anemia) भनेको के हो?
रगतको मुख्य अङ्गहरू मध्ये एउटा हो — रातो रक्तकोशिका (Red Blood Cells – RBCs)। यी कोशिकामा हीमोग्लोबिन (Hemoglobin) भन्ने प्रोटिन हुन्छ, जसले अक्सिजन बाँधेर शरीरका अंग-प्रत्यङ्गमा पुर्‍याउने काम गर्छ। यदि शरीरमा यी रातो रक्तकोशिकाहरूको मात्रा घट्छ वा हीमोग्लोबिनको स्तर कम हुन्छ भने त्यसलाई “रगतको कमी” अर्थात् “अनीमिया (Anemia)” भनिन्छ।

रगतको कमी हुँदा लाग्ने सम्भावित रोगहरू र समस्या:
थकाइ र कमजोरी
अक्सिजन कम पाएपछि शरीरको ऊर्जाशक्ति घट्छ।
सामान्य गतिविधि गर्दा पनि थकाइ लाग्छ।

श्वासप्रश्वासमा समस्या
सामान्य हिँडडुल गर्दा पनि सास फेर्न गाह्रो हुन्छ।
खास गरी दौडन वा काम गर्दा तुरुन्तै सास फेर्न थालिन्छ।

हृदय सम्बन्धी समस्या
मुटुले अक्सिजन पुगाउन बढी काम गर्नुपर्छ, जसले हृदयघातसमेत गराउन सक्छ।
मुटुको चाल बढ्न सक्छ, उच्च रक्तचाप पनि हुन सक्छ।

मस्तिष्कको असर
ध्यान केन्द्रित गर्न गाह्रो हुन्छ।
चक्कर लाग्ने, होस गुम्ने अवस्था आउन सक्छ।

छालामा असर
छालाको रंग फिका देखिन्छ।
कुनै-कुनै केसमा छाला पहेँलो देखिन सक्छ (जन्डिस जस्तै)।

प्रतिरक्षा प्रणाली कमजोर
शरीरले संक्रमणसँग लड्न सक्दैन, बारम्बार बिरामी पर्न सक्छ।

गर्भवती महिलामा असर
बच्चाको वृद्धि प्रभावित हुन्छ।
प्रसव समयमा समस्या आउन सक्छ।
बच्चा कम वजनको जन्मिन सक्छ।

रगतको कमी हुनुका प्रमुख कारणहरू:
आइरनको कमी
विश्वमा सबैभन्दा सामान्य कारण यही हो।
मासु नखाने, सागसब्जी कम खाने, वा पेटको समस्या भएर आइरन नपच्ने।

भिटामिन B12 र फोलिक एसिडको कमी:
यी तत्वहरू बिना नयाँ रक्तकोशिका बन्न सक्दैनन्।
शाकाहारीहरूमा B12 को कमी सामान्य हुन्छ।

रक्तस्राव
मासिक धर्मको अत्यधिक रक्तस्राव।
पेट वा आन्द्राको भित्रि रक्तस्राव (जस्तो कि अल्सर)।

रोगजन्य अवस्थाहरू
क्यान्सर, क्रोनिक किड्नी डिजिज, हड्डी मज्जाको रोग जस्ता दीर्घकालीन रोगहरूले पनि अनीमिया ल्याउन सक्छन्।