पञ्चधातुको महत्त्व: धार्मिक, आयुर्वेदिक र ज्योतिषीय दृष्टिबाट बहुप्रभावी धातु मिश्रण

काठमाडौँ। पञ्चधातु भन्नाले पाँच धातुको संयोजनबाट बनेको एक विशेष मिश्रित धातु हो, जसलाई हिन्दू र बौद्ध धर्ममा अत्यन्त पवित्र मानिन्छ। सामान्यतया यसमा सुन, चाँदी, तामा, फलाम र सिँस्नु/जस्ताको मिश्रण हुन्छ। यो मिश्रण धार्मिक मूर्तिहरू, गहनाहरू, औंठी, कङ्कण आदिमा प्रयोग गरिन्छ।

पञ्चधातुलाई पञ्चतत्त्व अर्थात् पृथ्वी, जल, अग्नि, वायु, र आकाशसँग जोडेर हेर्ने गरिन्छ। पञ्चधातुले शरीर, मन, र आत्मामा सकारात्मक प्रभाव पार्ने विश्वास गरिन्छ। विशेष गरी पूजा–पाठ, ध्यान, वा तान्त्रिक कार्यमा यसको प्रयोग बढी हुन्छ।

ज्योतिष अनुसार ग्रहदोष शान्त गर्न पनि पञ्चधातुको औंठी वा गहना लगाइन्छ। आयुर्वेदमा यसको प्रयोगले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने मान्यता छ।

पञ्चधातुबाट बनेका वस्तुहरू दीर्घकालीन, टिकाउ, र जंग नलाग्ने हुन्छन्। यसकारण परम्परागत मूर्तिहरू पनि प्रायः पञ्चधातुबाटै बनाइन्छन्। यसले केवल शारीरिक नभई आध्यात्मिक लाभ पनि दिने भएकाले, पञ्चधातु लगाउने परम्परा आजसम्म जीवित रहँदै आएको छ।

पञ्चधातुको महत्त्व:
१. पञ्चतत्त्वसँगको सम्बन्ध:
पञ्चधातुका पाँच धातुहरू: सुन, चाँदी, तामा, फलाम र सिँस्नु – ले ब्रह्माण्डका पाँच मूल तत्त्वहरू (पृथ्वी, जल, अग्नि, वायु, आकाश) को प्रतीकत्व गर्छन्। यी तत्त्वहरूको सन्तुलनले शरीर र मनको सन्तुलनमा सहयोग पुर्‍याउँछ।

२. धार्मिक दृष्टिले:
पञ्चधातुका गहना वा औंठी लगाउँदा शरीरमा सकारात्मक ऊर्जा प्रवेश गर्छ।
देवी–देवताका मूर्तिहरू पनि पञ्चधातुबाट बनाइने भएकाले यसलाई शुद्ध र पवित्र मानिन्छ।
धार्मिक कार्यहरूमा सहभागी हुने व्यक्ति पञ्चधातुका गहना लगाउँदा आध्यात्मिक लाभ मिल्ने विश्वास गरिन्छ।

३.ज्योतिष अनुसार लाभ:
ज्योतिष अनुसार ग्रहहरूको असर शान्त पार्न पञ्चधातुको औंठी, बाला, वा ताबीज लगाइन्छ।
नवग्रहहरू मा हुने असन्तुलनलाई सन्तुलनमा ल्याउन पञ्चधातु सहयोगी हुन्छ।
उदाहरण: शनि, राहु, केतु आदिको नकारात्मक असर हटाउन।

४.आयुर्वेदिक लाभ:
पञ्चधातुले शरीरमा ऊर्जा सञ्चार, रोग प्रतिरोध क्षमता वृद्धि, र शारीरिक सन्तुलन गर्न मद्दत गर्छ।
केही विद्वानहरूको अनुसार, पञ्चधातुबाट बनेका गहनाले शरीरका विशेष प्रेशर पोइन्टहरूमा प्रभाव पार्छ।

५.मानसिक र भावनात्मक लाभ:
पञ्चधातुले लगाउने व्यक्तिको धैर्य, आत्मविश्वास, र शान्तचित्त बनाउँछ।
नकारात्मक विचार, भय वा चिन्ता कम गर्न मद्दत गर्दछ।

६.सुरक्षा र शुभ संकेतको रूपमा:
धेरै मानिसहरू पञ्चधातुका गहना वा औंठीलाई नजर लाग्नबाट बचाउने, शुभ संकेत, वा सुरक्षाको प्रतीक मान्छन्।