काठमाडौँ – यदि कुनै व्यक्तिको कलेजोमा ५ प्रतिशत भन्दा बढी बोसो जम्मा भयो भने त्यसलाई फ्याटी लिभर भनिन्छ। जब यो बोसो १० प्रतिशत भन्दा बढी बढ्छ तब यसले रोगको रूप लिन्छ।
एक अभ्ययनका अनुसार पछिल्लाे समय फ्याटी लिभर बढ्दो खतरा बनेको छ। आजकल, फ्याटी लिभर रोग युवाहरूमा पनि पहिचान भइरहेको छ। यो अवस्था धेरै गम्भीर छ र यसलाई हल्का रूपमा लिनु हुँदैन।
दिल्लीमा अवस्था झनै चिन्ताजनक छ जहाँ प्रत्येक दोस्रो व्यक्तिलाई फ्याटी कलेजो हुन सक्छ। यो रोग सामान्यतया कुनै लक्षण बिना नै बढ्छ र मानिसहरूले यसलाई बेवास्ता गर्छन्, जसले पछि गम्भीर स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ।
फ्याटी लिभर भनेको के हो ?
यदि कुनै व्यक्तिको कलेजोमा ५ प्रतिशत भन्दा बढी बोसो जम्मा भयो भने त्यसलाई फ्याटी लिभर भनिन्छ। जब यो बोसो १० प्रतिशत भन्दा बढि बढ्छ, यसले रोगको रूप लिन्छ र समयसँगै कलेजोमा सूजन र घाउ निम्त्याउन सक्छ।
कलेजोमा बोसो जम्नुको मुख्य कारण के हो ?
यसको सबैभन्दा ठूलो कारण असंतुलित र गलत खानपान बानी हो। जब हामी धेरै क्यालोरी खपत गर्छौं, शरीरले त्यसलाई प्रयोग गर्न असमर्थ हुन्छ र अतिरिक्त क्यालोरी कलेजोमा बोसोको रूपमा जम्मा हुन थाल्छ। यो बोसोले कलेजोको कार्यप्रणालीलाई असर गर्छ, जसले इन्सुलिन प्रतिरोध, मोटोपना र मधुमेह जस्ता समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ।
१. अत्यधिक क्यालोरी सेवन: जब हाम्रो क्यालोरी खपत हाम्रो ऊर्जा आवश्यकताभन्दा बढी हुन्छ, शरीरले यी अतिरिक्त क्यालोरीहरूलाई कलेजोमा बोसोको रूपमा भण्डारण गर्छ। यो फ्याटी लिभरको मुख्य कारण हो।
२. अस्वस्थकर खाने बानी: फास्ट फूड, जंक फूड, भुटेको खाना, प्रशोधित खाना र चिनीयुक्त खानाले कलेजोमा बोसो बढाउँछ। यी चीजहरूमा बोसो र चिनी बढी हुन्छ, जुन कलेजोको लागि हानिकारक हुन्छ।
३. मोटोपना र अधिक तौल: जसको (बडी मास इन्डेक्स) २५ भन्दा माथि छ, उनीहरूमा फ्याटी लिभर हुने जोखिम बढी हुन्छ। बढी तौलका कारण शरीरमा बढी बोसो जम्मा हुन्छ, जसले कलेजोको काममा असर गर्छ।
४. मदिरा सेवन: अत्यधिक मदिरा सेवनले कलेजोमा सूजन र जलन हुन्छ, जसले गर्दा कलेजोमा फ्याटी हुने सम्भावना हुन्छ।
बिहानको स्वस्थ दिनचर्या के हुन सक्छ ?
तपाईंको प्रणाली यस्तो हुनुपर्छ कि तपाईं बिहान कुनै पनि तरल पदार्थ बिना नै गति लिन सक्नुहुन्छ। सामाजिक सञ्जालमा धेरै भिडियोहरू भाइरल भइरहेका छन् जसमा बिहान उठेपछि मेथी पानी वा जीरा पानी पिउनुपर्छ भनिएको छ। यद्यपि, म उसलाई पनि दोष दिइरहेको छैन। तर कम्तिमा चिया पिएर र धूम्रपान गरेपछि शौचालय जाने बानी त बदल्नुपर्छ।
धेरैजसो मानिसहरूबाट सुनेको छु कि बिहान चिया नपिई मलाई दिसा लाग्दैन। तर यो परिवर्तन गर्न आवश्यक छ। वास्तवमा यो सबै दिमागको खेल हो। तपाईंको दिमागमा कतै यो बसेको छ कि चिया वा चुरोट बिना तपाईं हिँडडुल गर्न सक्नुहुन्न। बस यो सोच परिवर्तन गर्नुपर्छ।
यसबाहेक, प्रत्येक व्यक्तिले बिहानको खाजाको बीचमा १२ घण्टाको अन्तर राख्नु पर्छ र सकेसम्म हल्का बिहानको खाजा खानुपर्छ। फलफूल जस्तै, दूध। सकेसम्म प्रशोधित खानाबाट बच्नुहोस्
के फ्याटी कलेजोको बिरामीले घिउ र मक्खन खानु हुँदैन ?
घिउको सेवन सधैं शरीरको लागि लाभदायक रहेको छ। तर यहाँ यो कुरा ध्यान दिनु महत्त्वपूर्ण छ कि हरेक बिहान घिउ वा मक्खन खाने व्यक्तिले व्यायाम गरिरहेको छ कि छैन। घिउ बाहेक सेतो बटर पनि शरीरको लागि धेरै फाइदाजनक छ।
यसले स्तन क्यान्सर कम गर्न, कपाल बलियो बनाउन र कालो बनाउन मद्दत गर्छ। यसबाहेक, घिउ र मक्खनले धेरै ब्याक्टेरिया पनि उत्पादन गर्छ जसले शरीरलाई स्वस्थ राख्छ। तर हो, यदि तपाईं हरेक दिन घिउ खाँदै हुनुहुन्छ भने, तपाईंले त्यो बोसो पचाउन सकोस् भनेर कसरत पनि गर्नुपर्नेछ।
फ्याटी लिभरका लक्षणहरू के के हुन् ?
फ्याटी लिभर रोगको सुरुवातमा कुनै खास लक्षणहरू हुँदैनन्। मानिसहरूले प्रायः यसलाई बेवास्ता गर्छन्। तर रोग बढ्दै जाँदा, केही सामान्य लक्षणहरू देखा पर्न सक्छन्। यसमा थकान र कमजोरी, अचानक तौल बढ्नु, हल्का पेट दुख्नु वा सुन्निनु, छाला पहेँलो हुनु (पहेँलोपन), टाउको दुख्नु र ग्यास्ट्रिक समस्याहरू समावेश छन्।
फ्याटी लिभर कसरी परीक्षण गरिन्छ ?
फ्याटी लिभर पत्ता लगाउन डाक्टरहरूले धेरै फरक परीक्षणहरू गर्छन्। पहिले, कलेजोको कार्य परीक्षण (LFT) गरिन्छ, जसले कलेजोको कार्यको मूल्याङ्कन गर्छ र कलेजोको इन्जाइम र पित्त लवणको जाँच गर्छ। यसपछि, अल्ट्रासोनोग्राफी (अल्ट्रासाउन्ड) मार्फत कलेजोको अवस्थाको मूल्याङ्कन गरिन्छ, जसले कलेजोमा बोसो जम्मा भएको बारेमा जानकारी दिन्छ।
यदि अल्ट्रासाउन्डले पूर्ण जानकारी प्रदान गर्दैन भने, डाक्टरले CT स्क्यान वा MRI सिफारिस गर्न सक्छन्। यदि अवस्था बढी गम्भीर छ भने, कलेजोको बायोप्सी प्रक्रिया पनि गर्न सकिन्छ, जसले कलेजोको कोषहरूको अवस्थाको सही निदान दिन्छ।
कसलाई बढी जोखिम छ ?
केही मानिसहरूलाई फ्याटी लिभर हुने जोखिम बढी हुन्छ, जस्तै जो मोटो छन् र जसको BMI २५ भन्दा बढी छ, किनभने उनीहरूलाई फ्याटी लिभर हुने जोखिम बढी हुन्छ। यसबाहेक, मधुमेहका बिरामीहरूमा पनि फ्याटी लिभर हुने सम्भावना बढी हुन्छ।
उच्च रक्तचाप र उच्च कोलेस्ट्रोलको समस्या भएका व्यक्तिहरू पनि यो रोगको लागि बढी संवेदनशील हुन्छन्। यदि तपाईंको परिवारमा कसैलाई फ्याटी लिभर छ भने, तपाईंलाई पनि यो रोगको जोखिम बढ्न सक्छ।
फ्याटी लिभरको उपचार नगरेमा के हुन्छ ?
यदि फ्याटी लिभरको समयमै उपचार गरिएन भने, यसले सिरोसिस र कलेजोको क्यान्सर निम्त्याउन सक्छ। सिरोसिसको अवस्थामा, कलेजोको कार्य प्रभावित हुन्छ, र यसले जीवनलाई खतरामा पार्ने अवस्था निम्त्याउन सक्छ।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
प्रतिक्रिया