कजाकिस्तानको चिहानमा भेटियो २५ सय बर्ष पुरानो ३७० ग्रामको सुनको ब्रेसलेट

काठमाडौँ – पुरातत्वविद्हरूले कजाकिस्तानको पश्चिमी अटाराउ क्षेत्रमा उत्खननका क्रममा ठूलो खोज गरेका छन्। तीनवटा चिहानको उत्खनन गर्दा सुनका गरगहना र हतियार फेला परेका थिए । यसमा सर्माटियन घुमन्तेहरूले बनाएका सुनका गहना र हतियारहरू समावेश रहेका छन्, जसले देखाउँछ कि यी गहनाहरू ईसापूर्व पाँचौं शताब्दीका हुन्, अर्थात् २५०० वर्ष पुरानो। यो खोजले देखाउँछ कि यो क्षेत्र त्यतिबेला सर्माटियन सभ्यताको केन्द्र भाग थियो।

यो उत्खनन पुरातत्वविद् मारत क्यासेनोभको नेतृत्वमा गरिएको थियो। उनले एक विज्ञप्तिमा भनेका छन् कि पहिले अटाराउलाई सर्माटियन क्षेत्रको किनारमा मानिन्थ्यो तर नयाँ खोजले देखाएको छ कि यो स्थान उनीहरूको केन्द्रको नजिक रहेको हुन सक्छ।

यस क्षेत्रको चिहानमा हालसम्म १००० भन्दा बढी कलाकृतिहरू फेला परेका छन्, जसमध्ये करिब १०० सुनका गरगहना र हतियारहरू छन्, जुन सरमाटियन ‘पशुका शैली’ मा बनाइएको छ। क्यासेनोभले भने, ‘यी वस्तुहरूमा त्यसबेला क्षेत्रमा पाइने चितुवा, जङ्गली बँदेल र बाघ जस्ता शिकारी जनावरहरूको तस्बिर देख्न सकिन्छ।’

उत्खननका क्रममा मानव अवशेष, माटाका भाँडा र दुईवटा दुर्लभ काठका कचौरा र सुनको ह्यान्डलसहितका दुईवटा कालो ‘टचस्टोन’ पनि फेला परेका छन् । यति लामो समय बितिसक्दा पनि काठ भने अझै पुरै सडेको थिएन ।

ईसापूर्व पाँचौं शताब्दीदेखि घुमन्ते सरमाटियनहरूले पूर्वी युरोप र मध्य एशिया बीचको स्टेप्पे क्षेत्रमा प्रभुत्व जमाएका थिए। चौथो शताब्दी ईस्वी वरिपरि पुरातन मौखिक इतिहासमा आधारित फारसी लेखहरूमा तिनीहरू पहिलो पटक उल्लेख गरिएका थिए ।

तिनीहरू काला सागरदेखि चीनसम्म फैलिएको घुमन्तेहरूको फराकिलो सिथियन संस्कृतिको हिस्सा हुन सक्न्ने भनिएको थियो । सर्माटियनहरू पछि गोथहरू र अन्य जर्मन जनजातिद्वारा सामेल भए, जो पाँचौं शताब्दीमा पश्चिमी रोमन साम्राज्यको पतन पछि आफ्नो भूमिमा बसोबास गरे।

यसअघि सन् २०२३–२४ मा एटाराउ क्षेत्रमा रहेको ‘काराबाओ–२’ चिहानको उत्खननका क्रममा धेरै खोजहरु भएका थिए । त्यस्ता चिहानलाई पूर्वी युरोपमा ‘कुर्गन’ भनिन्छ, जुन टर्की शब्द ‘माउन्ड’ बाट आएको हो। काराबाउ–२ कुर्गन करिब १० फिट अग्लो छ र यसको व्याँस करिब २३० फिटको रहेको छ।

पुरातत्वविद्हरूले विश्वास गर्छन् कि तिनीहरू कम्तिमा ९ जनालाई गाड्न प्रयोग गरिएको थियो, जसमध्ये दुई जना मात्र लुटेराहरूले लुटेका थिए। पुरातत्वविद्हरूका अनुसार केही किलोमिटर टाढा अन्य ढिस्को पनि उत्खनन गरिएको थियो, जसमध्ये प्रत्येकमा १०–१५ चिहानहरू भेटिएका थिए। चिहानमा करिब ३७० ग्राम तौलको सुनको ब्रेसलेट पनि भेटिएको थियो ।