पञ्चामृत र चरणामृतमा के फरक छ ? जान्नुहोस्

काठमाडौँ – पूजामा पंचामृत र चरणामृत प्रयोग गरिन्छ। तर धेरै मानिसहरूलाई यी दुई बीचको भिन्नता र तिनीहरूले प्रदान गर्ने फाइदाहरू थाहा छैन। साथै, केही मानिसहरूलाई यो कसरी बनाउने भनेर पनि थाहा हुँदैन।

कुनै पनि देवता वा देवीको पूजा गर्नुहोस्, दीप, पंचामृत वा चरणामृत चढाउनुहोस् र प्रसादसँगै बाँड्नुहोस्। प्रसाद ग्रहण गर्न केही ढिलाइ हुन सक्छ तर पञ्चामृत होस् वा चरणामृत, ग्रहण गर्न ढिलाइ हुँदैन। किनभने यी दुवै धेरै विशेष र महत्त्वपूर्ण छन्। पंचामृत र चरणामृतका फाइदाहरू प्राप्त गर्न सकिन्छ।

घर बाहिर देवता वा देवीको मन्दिर होस् वा घर भित्र पूजास्थल होस्, सबै ठाउँमा धूप, बत्ती, भगवती आदि हुनु आवश्यक छ। त्यसैले पंचामृत वा चरणामृत पनि तयार राखिन्छ। ती सबैका आ-आफ्नै विशेषताहरू छन्, तर पंचामृत र चरणामृत तयार पार्नु र सम्मान र श्रद्धाका साथ अर्पण गरेपछि सेवन गर्नुका कति फाइदाहरू छन् र यो कति महत्त्वपूर्ण छ ? यसलाई बनाउने प्रक्रिया के हो ?

यो थाहा पाउँदा तपाईं छक्क पर्नुहुनेछ ! चरणामृतको अर्थ हो ! भगवानको चरणको अमृत र पंचामृत भनेको पाँच अमृत अर्थात् पाँच पवित्र चीजहरूबाट बनेको हो। यी दुवै पिउँदा व्यक्ति भित्र सकारात्मक भावना उत्पन्न हुन्छ, तर यो स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित विषय पनि हो। चरणामृतको बारेमा शास्त्रहरूमा भनिएको छ

अकाल मृत्युलाई हटाउनुहोस् र सबै रोगहरू नष्ट गर्नुहोस्
अर्थात्, भगवान विष्णुको चरणको अमृत समान जलले सबै प्रकारका पापहरू नष्ट गर्छ। यो औषधि जस्तै हो। चरणामृत सेवन गर्ने व्यक्तिको पुनर्जन्म हुँदैन।

चरणामृत कसरी तयार गरिन्छ ?

चरणामृत पानी तामाको भाँडोमा राख्नाले तामाको औषधीय गुण प्राप्त हुन्छ। चरणामृतमा तुलसीको पात, तिल र अन्य औषधीय तत्वहरू मिसाइन्छ। तुलसी मिसाइएको पानी सधैं मन्दिर वा घरमा तामाको भाँडोमा राखिन्छ।

चरणामृत सेवन गर्ने नियमहरू: चरणामृत सेवन गरेपछि धेरै मानिसहरूले आफ्नो टाउको रगड्छन्, तर शास्त्रीय दृष्टिकोण यो गर्नु हुँदैन भन्ने छ। यसले नकारात्मक प्रभाव बढाउँछ। चरणामृत सधैं दाहिने हातले लिनुपर्छ र मनलाई शान्त राख्दै भक्ति र श्रद्धाका साथ सेवन गर्नुपर्छ। यसले चरणामृतलाई अझ लाभदायक बनाउँछ।

चरणामृतका फाइदाहरू- आयुर्वेदका अनुसार चरणामृत स्वास्थ्यको लागि धेरै राम्रो मानिन्छ। आयुर्वेदका अनुसार तामामा धेरै रोगहरू निको पार्ने क्षमता हुन्छ।

यो पुरुष शक्ति बढाउन पनि लाभदायक मानिन्छ। तुलसीको रसले धेरै रोगहरू निको पार्छ। यसको पानीले मनलाई शान्ति र आराम प्रदान गर्दछ। स्वास्थ्य लाभका साथै, चरणामृत बुद्धि र स्मरणशक्ति बढाउन पनि प्रभावकारी छ।

पञ्चामृतको अर्थ के हो ?

पंचामृतको अर्थ ‘पाँच अमृत’ हो। पञ्चामृत दूध, दही, घिउ, मह र चिनी मिसाएर बनाइन्छ। यसैले परमेश्वर अभिषेक हुनुहुन्छ। पाँच प्रकारका तत्वहरूको मिश्रणबाट बनेको पंचामृत धेरै रोगहरूमा लाभदायक हुन्छ र मनलाई शान्ति प्रदान गर्दछ। यसको आध्यात्मिक पक्ष पनि छ। अर्थात्, पंचामृत आत्म-सुधारका पाँच प्रतीकहरू हुन्।

दूध पवित्रताको प्रतीक हो

दही चढाउनुको अर्थ यो हो कि पहिले हामी पवित्र बन्नु पर्छ र असल गुणहरू अपनाउनु पर्छ र अरूलाई पनि हामी जस्तै बनाउनु पर्छ। घिउ सहजता र स्नेहको प्रतीक हो। हामीले सबैसँग मायालु सम्बन्ध राख्नुपर्छ, यो हाम्रो भावना हो।

मह – शक्तिशाली छ। कमजोर व्यक्तिले जीवनमा केही गर्न सक्दैन, बलियो शरीर र मन भएको व्यक्तिले मात्र सफलता हासिल गर्न सक्छ।

चिनी दिनु भनेको जीवनमा मिठास थप्नु हो। सबैलाई मीठो बोल्न मन पर्छ, यसले मीठो व्यवहारतर्फ डोऱ्याउँछ। माथिका गुणहरूको साथ, सफलताले हाम्रो जीवनमा हाम्रो खुट्टा चुम्बन गर्छ।

पंचामृतका फाइदाहरू– पंचामृतको सेवनले शरीर स्वस्थ र रोगमुक्त रहन्छ। पंचामृत जुन मात्रामा प्रयोग गरिन्छ, त्यही मात्रामा सेवन गर्नुपर्छ। त्यो भन्दा बढी होइन।