बहसको बिषय : यो कुखुरा जनावर हो कि चरा ?

काठमाडौँ – कुखुरा कि अण्डा पहिला आयो भन्ने बहस पुरानो हो । अब बहसको बिषय छ यो कुखुरा जनावर हो कि चरा ? यो बहस सामाजिक सञ्जालमा बारम्बार हुने गर्छ । यो बहसको मुद्दा अदालतसम्म पनि पुगेको छ ।

भारतको गुजरात उच्च अदालतमा याचिका दायर गरेर कुखुरालाई जनावरको श्रेणीमा राख्नुपर्छ कि पर्दैन भन्ने प्रश्न उठाइएको छ । याचिकामा उठाइएको यो प्रश्नको जवाफ दिन गुजरात उच्च अदालतमा सुनुवाइ भएको थियो।

कुखुरा होस् वा कुखुरी दुवैका पखेटा हुने भएकाले चराको वर्गमा आउँछन् । त्यसो भए किन सुरु भयो जनावर भनेर बहस ? थाहा छ, कुखुरा जनावर हो कि चरा ? कुन वर्गमा संरक्षण गर्नुपर्छ ? यस मामिलामा अदालतले के भन्यो र यस सम्बन्धमा विज्ञानमा के,कस्ता तर्क दिइएको छ ।

एनिमल वेलफेयर फाउन्डेसन र अहिंसा महासंघले सन् २०२३ मा उच्च अदालतमा याचिका दायर गरेका थियो । निवेदनमा कुखुरा पसलमा कुखुरा काट्न प्रतिबन्ध लगाउन माग गरिएको छ । निवेदनमा वधशालामा मात्रै कुखुरा मार्न भनिएको छ । निवेदकले कानुन उल्लंघन गरेको आरोप लगाएका थिए । यस पछि राज्यभरका स्थानीय निकायले मासु पसलको निरीक्षण गरेका थिए ।

न्यायाधीश एनवी अन्जारिया र न्यायाधीश निरल मेहताको संयुक्त इजलासले मुद्दाको सुनुवाइ गरेको थियो। सरकारी वकिल मनिषा लवकुमारले कुखुरा ऐनले पशु वर्गमा परेको स्पष्ट गरिन् । अर्थात्, तिनीहरूलाई जनावर मानिन्छ, जबकि माछाहरू यस श्रेणीमा समावेश छैनन्।

यसअघि अदालतले यस विषयमा सरकारसँग राय मागेको थियो । गुजरात सरकारले पनि कुखुरा जनावर हो कि चरा रु भन्ने जवाफ दिएको थियो । सरकारले खाद्य तथा सुरक्षा मापदण्ड ऐन अन्तर्गत कुखुरालाई चरा नभई पशु मानिएको जनाएको छ । त्यसैले यसलाई जनावर मानिनेछ र कानूनको उल्लंघन भएको छैन।

वैज्ञानिक दृष्टिकोणबाट बुझ्ने हो भने कुखुरा पशु र चरा दुवै हो । कुखुरालाई जनावरको राज्य एनिमेलियामा वर्गीकृत गरिएको छ, जसमा बिरुवाहरू, कवक र ब्याक्टेरिया जस्ता सूक्ष्मजीवहरू बाहेक सबै जीवित जीवहरू समावेश रहेका छन्। त्यसैले यसलाई जनावर मान्न सकिन्छ।

विज्ञानमा कुखुरालाई एभियसको श्रेणीमा राखिएको छ । पखेटा भएका र अण्डा दिने सबै चरालाई यो वर्गमा समावेश गरिएको छ । यसरी कुखुरा चराको श्रेणीमा आउँछ। सरल भाषामा बुझ्ने हो भने यसलाई पक्कै पनि एक प्रकारको जनावर भन्न सकिन्छ ।

यसरी, उपलब्ध प्रत्यक्ष प्रमाणहरूबाट यो स्पष्ट छ कि कुखुरा सबै भन्दा पहिले जनावर हो किनभने यसलाई जनावरहरूको लागि बनाइएको पशु राज्यमा स्थान दिइएको छ। त्यसपछि यो एभिएस मा एक स्थान पायो, धेरै कोटिहरु मध्ये एक जनावरहरुको लागी विभाजित गरिएको मात्रै हो ।