क्यालिफोर्नियामा भेटियो लिथियमको अथाह भण्डार

काठमाडौँ- विश्वका विभिन्न ठाउँमा वैज्ञानिकहरूले अनुसन्धान गरिरहेका छन् । कतिपय ठाउँमा वैज्ञानिकले रोगसँग लड्ने औषधि बनाउँछन् भने कतिपय ठाउँमा विज्ञहरुले जमिन खनेर पुरातन समयको जीवनको बारेमा जान्न चाहन्छन् ।

यस अवधिमा खजाना पनि हातमा पर्छन्। तर आज हामी तपाईलाई तालको उत्खननमा भेटिएको खजानाको बारेमा बताउन गइरहेका छौँ । वास्तवमा, अमेरिकाको क्यालिफोर्नियामा रहेको साल्टन तालको उत्खनन गर्दा वैज्ञानिकहरूको नजर ५४० अर्ब डलरको खजानामा परेको थियो । यो खजाना ‘सेतो सुन’ को भण्डारबाहेक अरू केही थिएन, जसलाई देखेर उनको आँखा खुसीले चम्किए। लिथियम सेतो बालुवा जस्तो देखिने भएकाले यसलाई ‘सेतो सुन’ भनिन्छ।

यससँग सम्बन्धित धेरै पोस्टहरू सामाजिक सञ्जालमा अहिले पनि भाइरल भइरहेका छन्। एक रिपोर्टका अनुसार साल्टन सीलाई क्यालिफोर्नियाको सबैभन्दा ठूलो ताल मानिन्छ। ऊर्जा विभागको आर्थिक सहयोगमा वैज्ञानिकहरूले यस तालको अध्ययन गरिरहेका थिए। यस अध्ययनको उद्देश्य तालको तलमा कति लिथियम छ भनेर पत्ता लगाउनु थियो।

वैज्ञानिकहरूले सुरुमा ताल भित्र ४ मिलियन टन लिथियम हुन सक्ने अनुमान गरेका थिए। तर ड्रिलिङ मेसिनबाट खन्न थालेपछि उनीहरूको अनुमान गलत सावित हुन थाल्यो । अहिले विज्ञहरूले तालमा १८ करोड टनसम्म लिथियम भण्डारण भएको अनुमान गरेका छन्, जुन अनुमानित परिमाणभन्दा धेरै हो । सेतो सुन अर्थात् लिथियमको खोजबाट अमेरिकालाई धेरै फाइदा हुने भएको छ । विज्ञहरूका अनुसार साल्टन तालमा यति धेरै लिथियम भेटिएको छ कि ३८ करोड २० लाख विद्युतीय सवारीका लागि ब्याट्री बनाउन सकिन्छ र अमेरिकाले चीनलाई उछिनेर रसायनको क्षेत्रमा अग्रणी देश बन्ने छ ।

क्यालिफोर्निया विश्वविद्यालयका जियोकेमिस्ट्रीका प्रोफेसर माइकल म्याककिबेनले भने, ‘यो विश्वको सबैभन्दा ठूलो लिथियम भण्डार मध्ये एक हो, जसले अमेरिकालाई लिथियममा पूर्ण रूपमा आत्मनिर्भर बनाउन सक्छ।’ तर अब यो नयाँ खोजको अर्थ यो ताल संसारमा लिथियमको सबैभन्दा ठूलो स्रोत हो। यो स्टक यति ठूलो भएकोले अमेरिकामा हाल चलिरहेका सबै गाडीको ब्याट्री सजिलै बनाउन सकिने विज्ञहरू बताउँछन् । यसबाहेक अन्य देशमा पनि निकासी गर्न सकिन्छ ।