पृथ्वीको वायुमण्डलको वजन कति ?

काठमाडौँ- पृथ्वीको सतह र अन्तरिक्षको बीचमा दर्जनौं माइल मात्र हावा हुन्छ। पृथ्वीको वायुमण्डल र बाह्य अन्तरिक्ष बीचको सीमालाई ‘कर्मन रेखा’ भनिन्छ। यो ग्रहको सतहबाट लगभग ६२ माइल अर्थात १०० किलोमिटर माथि छ। यद्यपि, वैज्ञानिकहरूका अनुसार पृथ्वीको वायुमण्डलको लगभग ९९.९९ प्रतिशत भार ४८ किमीको उचाइ भित्र रहेको छ।

हावा हाम्रो शरीर भन्दा हल्का छ तर वायुमण्डलमा उपस्थित सबै हावा धेरै भारी छ। रुटगर्स विश्वविद्यालयका वायुमण्डलीय विज्ञानका प्राध्यापक एन्थोनी ब्रोकोलीका अनुसार पृथ्वीको वायुमण्डलको कुल पिण्ड ५.१ बिलियन किलोग्राम छ। त्यसो भए मानिसहरू किन पृथ्वीको वायुमण्डलबाट किचिएका छैनन् त ? वायुमण्डलीय चाप हामी सबैको शरीरमा समान रूपमा पर्छ।

हावा तपाईंको शरीर वरिपरि बग्छ। ब्रोकोलीले लाइभ साइन्सलाई बताए कि हावाको दबाब व्यक्तिको शरीरका सबै भागहरूमा समान रूपमा प्रयोग गरिन्छ, यो केवल तलको बल होइन। हाम्रो शरीरमा वायुमण्डलले लगाउने एकसमान दबाब मामूली छैन। ब्रोकोलीका अनुसार यो प्रति वर्ग इन्च १ किलोग्राम प्रति वर्ग सेन्टिमिटर ( लगभग १४.७ पाउन्ड) ठूलो बलिङ बलको वजन बराबर हुन्छ। हामी यस हावाको चापबाट किचिएका छैनौं किनभने हाम्रा शरीरहरू समयसँगै त्यस्ता दबाबहरू सामना गर्न विकसित भएका छन्।

ब्रोकोलीले भनेका छन्, ‘हाम्रो शरीर भित्रको हावा अनिवार्य रूपमा उही दबाबमा बाहिर धकेलिरहेको छ, जसले गर्दा दबाब बलहरू सन्तुलित हुन्छ। बलहरूको यो सन्तुलन तब हुन्छ जब हावा तपाईंको शरीरको सबै पक्षहरूमा पुग्न सक्छ।’ वेस्ट टेक्सास ए एन्ड एम युनिभर्सिटीका फिजिक्सका एसोसिएट प्रोफेसर क्रिस्टोफर बेयर्डले दिएको भ्याकुम क्लिनरको उदाहरणबाट बुझौं।

एक ब्लग पोस्टमा उनले व्याख्या गरे, ‘यदि तपाईंले आफ्नो हातमा भ्याकुम क्लिनरको नोजल थिच्नुभयो र यसले तपाईंको छालामा थिचिएको सबै हावा चुस्छ, त्यसैले तपाईंको हातले महसुस गर्ने बल भनेको भ्याकुम ट्यूबको विरुद्धमा हावाको चापको वजन हो।’ जब तपाईं माथि जानुहुन्छ, वायुमण्डलीय चाप कम हुन्छ। त्यसैले विमान माथि र तल जाँदा कानमा पप आवाज सुनिन्छ।