कमजोर मानसिक स्वास्थ्यले मुटुमा नकारात्मक असर पार्छ ?

काठमाडौँ – यदि मानसिक स्वास्थ्य राम्रो छैन भने, यसले सम्पूर्ण शरीरमा नराम्रो प्रभाव पार्छ। तनाव मुटुसँग सम्बन्धित रोगहरूको सबैभन्दा ठूलो स्रोत हो। शारीरिक स्वास्थ्यसँगै मानसिक स्वास्थ्य पनि राम्रो हुनु जरुरी छ । जब मानसिक स्वास्थ्य प्रभावित हुन्छ, शारीरिक स्वास्थ्य समस्याहरू पनि हुन सक्छ। त्यसैले मानसिक स्वास्थ्यप्रति सबै सचेत हुनुपर्छ ।

विश्व मानसिक स्वास्थ्य दिवस हरेक वर्ष १० अक्टोबरमा मनाइन्छ। यसको उद्देश्य मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरूको बारेमा सचेतना जगाउनु र मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरूको सामना गरिरहेकाहरूलाई मद्दत गर्न प्रयासहरूलाई प्रोत्साहित गर्नु हो।

डब्ल्यूएचओका अनुसार विश्व मानसिक स्वास्थ्य दिवस २०२४ को नारा ‘कार्यस्थलमा मानसिक स्वास्थ्य’ रहेको थियाे । यस विषयवस्तुले कार्यस्थलमा मानसिक स्वास्थ्य र कल्याणलाई सम्बोधन गर्ने महत्त्वपूर्ण भूमिकालाई जोड दिन्छ। यसले व्यक्ति मात्र होइन संस्था र समुदायलाई पनि फाइदा पुग्छ ।

मानसिक स्वास्थ्य बलियो हुनुपर्छ
मानसिक स्वास्थ्य एक जन्मसिद्ध अधिकार र धेरै महत्त्वपूर्ण अधिकार हो। मानसिक स्वास्थ्य जीवनको गुणस्तरको आधारभूत अंग हो। मानसिक स्वास्थ्यको अधिकार स्वायत्तता, समानता र खुशीको खोजीका सिद्धान्तहरूमा गहिरो जरा गाडिएको छ।

जसरी हाम्रो सुरक्षा र शारीरिक स्वास्थ्यको हक छ, त्यसरी नै हाम्रो भावनात्मक स्वास्थ्य र मानसिक स्वास्थ्यको पनि अधिकार छ। यो अधिकार सबैले पाउने सुनिश्चित गर्नु समाज र सरकारको मौलिक दायित्व हो। तब मात्र मानिसले पूर्ण र अर्थपूर्ण जीवन बिताउन सक्छ।

पर्याप्त मानसिक स्वास्थ्य समर्थन र स्रोतहरू बिना, मानिसहरू आफ्नो पूर्ण क्षमतामा काम गर्ने र समाजमा सकारात्मक योगदान गर्ने अवसरबाट वञ्चित हुन्छन्। त्यसैले सबै मानिसको मानसिक स्वास्थ्य बलियो हुनुपर्छ ।

खराब मानसिक स्वास्थ्य जुन मुटुको लागि हानिकारक छ
मानसिक स्वास्थ्य राम्रो भएन भने यसले सम्पूर्ण शरीरमा नराम्रो प्रभाव पार्छ। मुटुसँग सम्बन्धित रोग लाग्नुको सबैभन्दा ठूलो कारण तनाव हो । अत्यधिक तनाव मुटुको स्वास्थ्यका लागि हानिकारक हुन्छ भन्ने कुरा मानिसहरूलाई थाहा छैन। तनावका कारण स्वस्थ मुटु पनि रोगको चपेटामा पर्छ ।

तनाव एक भावनात्मक बोझ मात्र होइन, यो हृदय रोग को लागी एक जोखिम कारक हो। जब हामी दैनिक जीवनमा धेरै तनाव लिन थाल्छौं, हाम्रो सोच्ने क्षमता समय संग परिवर्तन हुन्छ। यो परिवर्तनले मुटुमा नकारात्मक असर गर्छ।

खराब मानसिक स्वास्थ्यले अस्वस्थ जीवनशैली निम्त्याउँछ
जसरी लगातारको आँधीले विनाश निम्त्याउँछ, त्यसैगरी लगातारको तनावले पनि मुटुमा चोट पुर्याउँछ । जसका कारण रक्तचाप बढ्छ, सुन्निने र अस्वस्थ जीवनशैली बढ्छ । मुटुलाई जोगाउन हामीले तनाव व्यवस्थापनको कलामा निपुण हुनुपर्छ र आफ्नै स्वास्थ्यप्रति सचेत हुनुपर्छ।

हामीले तनावको गाँठो खोल्ने बित्तिकै अर्थात् तनावको कारण के हो र यसको समाधान के हो भन्ने थाहा पाएपछि हृदयको सुरक्षालाई बलियो बनाउँछौं। एक स्वस्थ हृदयको कोमल हावामा तनाव एक क्षणिक झट्का मात्र हो जहाँ भविष्य सिर्जना गरौं।