मुहार फेर्दै बलेवाको कालभैरव मन्दिर

बलेवा ‘बागलुङ’ – विसं १७८० मा स्थापना भएको यहाँको बलेवास्थित कालभैरव मन्दिरको विसं २००० को दशकमा छानो फेरियो । डाँडाको टुप्पोमा बनेको सानो मन्दिर पौराणिक कलाकौशलले भरिपूर्ण छ । बलेवा कालभैरव मन्दिर पुग्ने जो–कोहीले पौराणिक संरचना देख्न पाउँछन् । देशभरका शक्तिपीठहरुमा आधुनिकताको लहर चल्दा पनि यो मन्दिरको मुहार फेरिएको थिएन ।

पत्थर माथि बनेको मन्दिर परिसरमा लगाइएको ढुङ्गामाटोको पर्खाल उस्तै छन् । मन्दिर छेउको मौलो, मूर्ति हिजो जुन अवस्थामा थिए, आज पनि उस्तै छन् । विभिन्न कालखण्डमा मन्दिरको संरक्षण र प्रवर्द्धनका लागि बनेका समितिले मन्दिरको गरिमा जोगाए । मन्दिरलाई आस्थाको केन्द्र बनाए । तर यहाँ अन्य संरचना निर्माण हुन सकेन । भएकै संरचनाको संरक्षण चाहीँ गरे ।

बागलुङको ऐतिहासिक धार्मिक शक्तिपिठ बलेवा कालभैरवस्थान मन्दिर परिसरको मुहार केही वर्षयता फेरिन थालेको छ । पत्थर काटेर बनाइएको खुल्ला परिसरमा तारजालीले सुरक्षित गर्ने, मन्दिरको पूर्व तर्फको भू–भागमा पर्खाल लगाएर फराकिलो बनाउने काम सुरु भएको छ । पूजा सकेर बाहिर निस्किँदा भिरमै लडिने जस्तो परिसर अहिले फेरिएको छ ।

सत्तल पुनःनिर्माण, समितिको सचिवालय भवन, प्रवेशद्वार र पैदलमार्ग निर्माणको काम अन्तिम चरणमा छ । मन्दिरको मूलढोका नजिकै गणेश मन्दिर निर्माण भएको छ । मन्दिर परिसरमा सिसी क्यामेरा, मोठ भेटीको सुरक्षा र चौतारी निर्माणाधीन छ । “सरकार, दाता र मन्दिरको आम्दानीले संरचना तयार गर्दै छौँ”, गुठी व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष ज्ञानेन्द्र ढकालले भने, “मन्दिरको जीर्णोद्वार र पुनःनिर्माणको काम थाल्दै छौँ, पौराणिक महत्व नमेटिने गरी मन्दिर नयाँ बनाउने अभियानमा छौँ ।” मन्दिरको पुनःनिर्माणका लागि गण्डकी प्रदेश सरकार र सङ्घीय सरकारले रु ३७ लाख बजेट चालु आर्थिक वर्षमा विनियोजन गरेका छन् ।

स्थानीयले इष्टदेवताको रुपमा मान्दै आएको बलेवा कालभैरव धार्मिक शक्तिपीठको रुपमा परिचित छ । सरकारले घोषणा गरेको एक सय पर्यटकीय गन्तव्य सूचीमा परेको मन्दिरलाई पर्यटकीय क्षेत्रको रुपमा विकास गर्न विभिन्न संरचना निर्माण थालिएको छ । समितिले आयस्रोत बढाउन मन्दिरको गेट बाहिर ११ वटा व्यावसायिक सटर राखेको छ । “भाडाले मन्दिरको आम्दानी बढाउँछ, दर्शनार्थीले भनेका बेला फूलप्रसाद र खाजा÷खाना पाउँछन्”, समितिका कोषाध्यक्ष चन्द्रबहादुर खत्रीले भने ।

भैरवस्थान मन्दिर जिल्लाकै मुख्य धार्मिक पर्यटकीय क्षेत्रको रुपमा परिचित छ । दुई दर्जन हिमशृङ्खलाको दृश्यावलोकन गर्न सकिने अग्लो ठाउँमा रहेको यस मन्दिरमा पुग्दा मनोकाङ्क्षा पुरा हुने विश्वास गरिन्छ । नियमित पूजा हुने मन्दिरमा साताको मङ्गलबार र शनिबार भक्तजनको चाप बढ्छ । मन्दिर भएको स्थान सयौँ वर्ष पहिले बलेवा क्षेत्रका दर्जनभन्दा बढी गाउँको कोट९कोत०को रूपमा रहेको बागलुङ नगरपालिका १२ अमलाचौरका वडाध्यक्ष कोपिलामणि शर्मा बताउछन् ।