निद्रा र मधुमेह बीचको सम्बन्ध के हो ? स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित यी महत्त्वपूर्ण कुरा जान्नुहोस्

काठमाडौँ – मधुमेह आजकल सबैभन्दा छिटो बढ्दो रोगहरू मध्ये एक हो। यसको कुनै उपचार छैन । यसलाई मात्र व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ। मधुमेहले रगतमा चिनीको मात्रालाई असर गर्छ। उच्च रगतमा चिनीको मात्राले पाचन, मुटुको स्वास्थ्य, छाला, मृगौला र कलेजोको कार्यका साथै निद्रामा नकारात्मक असर पार्छ।

मधुमेहका बिरामीहरू राम्ररी सुत्दैनन् वा पटक–पटक उठ्छन् । जसका कारण उनीहरु पूर्ण निन्द्रा पाउन सक्दैनन् । यस्तो अवस्थामा उनीहरुले धेरै समस्याको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ । यसका साथै कम निन्द्राले मधुमेहको जोखिम पनि हुन्छ ।

कम सुत्दा मधुमेहको खतरा हुन्छ
बायोबैंकको अनुसन्धानमा कम सुत्नु पनि मधुमेहसँग सम्बन्धित रहेको बताएको छ । यस अनुसन्धानमा दिनमा ५ घण्टा मात्र सुत्नेमा मधुमेहको जोखिम १६ प्रतिशत बढी रहेको पाइएको थियो । जबकि ३–४ घण्टा मात्र सुत्नेमा टाइप २ मधुमेहको जोखिम ४१ प्रतिशत बढी थियो । अनुसन्धानले पत्ता लगाएको छ कि स्वस्थ आहारको बावजुद कसैलाई कम भएमा मधुमेहको जोखिम बढी हुन्छ।

मधुमेह रोगीको निन्द्रा किन गडबड हुन्छ ?
टाइप २ मधुमेहका बिरामीलाई रगतमा चिनीको मात्रा सन्तुलित नहुने र मधुमेहसँग सम्बन्धित लक्षणका कारण निद्रा लाग्ने समस्या हुन्छ । रातमा उच्च चिनीको मात्रा (हाइपरग्लाइसेमिया) र कम चिनीको मात्रा (हाइपोग्लाइसेमिया) दिनको समयमा अनिद्रा र थकान निम्त्याउन सक्छ।

अन्य धेरै गम्भीर रोगहरू जस्तै, मधुमेहसँग सम्बन्धित डिप्रेसन र तनावले तपाईंलाई राती निदाउन दिँदैन। रगतमा चिनीको मात्रा बढी हुँदा मिर्गौलाले बारम्बार पिसाब फेर्न संकेत दिन्छ। जसका कारण बारम्बार उठ्नुपर्छ र निद्रामा गडबड हुन्छ । यस बाहेक रगतमा चिनीको मात्रा बढी भएमा टाउको दुख्ने, धेरै तिर्खा लाग्ने र थकान लाग्ने, निन्द्रा पूरा नहुने जस्ता समस्या हुन सक्छन् ।

कम निद्राले मधुमेहलाई गम्भीर बनाउँछ
निन्द्रा नपुग्दा हर्मोन सन्तुलित हुन्छ । जसका कारण खाने बानी पनि बिग्रन्छ । यसले तौलमा पनि नकारात्मक असर गर्छ । निद्रा नपुगेपछि वा थोरै समय सुत्दा मानिसले धेरै खाना खान्छ, जसले गर्दा उसलाई जागा रहन ऊर्जा प्राप्त हुन्छ । यस्तो अवस्थामा शरीरमा क्यालोरी बढ्छ, जसले रगतमा चिनीको मात्रा बढाउन सक्छ। जसका कारण निन्द्रा पनि गडबड हुन्छ । निद्राको कमीले मोटोपना बढाउन सक्छ, जसले टाइप २ मधुमेहको जोखिम बढाउँछ। यसले कसैलाई पनि असर गर्न सक्छ।

मधुमेह नियन्त्रण गर्न कसरी राम्रो निद्रा लिने ?

स्वस्थ निद्रा वातावरण र निद्रा स्वच्छता सिर्जना गर्नुहोस्।
सुत्नु अघि आफ्नो फोन प्रयोग नगर्नुहोस्, टिभी हेर्न वा अन्य कुनै काम नगर्नुहोस्।
सुत्नु अघि तरल आहार नलिनुहोस्। हल्का डिनर लिनुहोस् र कम्तिमा १५ मिनेट हिड्नुहोस्।
चिया र कफी कम पिउनुहोस्।
नियमित व्यायाम गर्नुहोस्।