उच्च रक्तचापका कारण स्ट्रोकको जोखिम बढ्छ ?

काठमाडौँ – उच्च रक्तचाप: १० मध्ये ३ जनाले कहिल्यै आफ्नो रक्तचाप जाँच गरेका छैनन्। जसका कारण स्ट्रोक, हृदयाघात, मृगौला फेलजस्ता खतरनाक रोगहरु बढ्छन् ।

मिशिगन मेडिसिनले गरेको अनुसन्धानका अनुसार उच्च सिस्टोलिक हाई बीपी (रक्तचाप रिडिङमा माथिल्लो नम्बर, जसले मुटुको धमनीमा रगत पम्प गर्ने शक्तिलाई प्रतिबिम्बित गर्छ) समयसँगै दुईवटा प्रचलित प्रकारका स्ट्रोकको जोखिम बढाउँछ।

अनुसन्धानले १८ वर्ष र माथिका ४०,००० भन्दा बढी वयस्कहरूमा पहिलो स्ट्रोक हुनु अघिको औसत सिस्टोलिक उच्च रक्तचापको विश्लेषण गर्‍यो जसको पहिले स्ट्रोकको इतिहास थिएन।

अन्वेषकहरूले तीन प्रकारका स्ट्रोकहरू अध्ययन गरे: इस्केमिक स्ट्रोक, जसमा मस्तिष्कमा रगतको प्रवाह अवरुद्ध हुन्छ र सबै स्ट्रोकहरूको ८५% भन्दा बढी हुन्छ; इन्ट्रासेरेब्रल हेमोरेज, जसमा मस्तिष्क भित्र रक्तस्राव हुन्छ, र सबराक्नोइड रक्तस्राव, जसमा मस्तिष्क र वरपरका तन्तुहरू बीच रक्तस्राव हुन्छ।

तिनीहरूको खोजले संकेत गरेको छ कि औसत सिस्टोलिक रक्तचाप सामान्य भन्दा १० मिमी एचजी बढी हुँदा समग्र स्ट्रोक र इस्केमिक स्ट्रोकको जोखिम २०% र इन्ट्रासेरेब्रल रक्तस्रावको जोखिम ३१% ले बढ्छ।

ICMR-NCDIR को अध्ययनलाई उद्धृत गर्दै, रिपोर्टले यो उमेरका १० मध्ये ३ व्यक्तिले कहिल्यै आफ्नो BP जाँच नगरेको बताएको छ। जसका कारण स्ट्रोक, हृदयाघात, मृगौला फेलजस्ता खतरनाक रोगहरु बढ्छन् । यस्तो अवस्थामा उच्च रक्तचाप जस्ता समस्याबाट बच्न चाहनुहुन्छ भने आजैदेखि आफ्नो बानीमा ५ परिवर्तनहरू समावेश गर्नुपर्छ ।

उच्च रक्तचापबाट बच्न यी ५ काम गर्नुहोस्

१. शारीरिक रूपमा सक्रिय रहनुहोस्
यदि तपाइँ शारीरिक रूपमा सक्रिय रहनुहुन्छ, अर्थात् तपाइँ हरेक दिन व्यायाम गर्नुहुन्छ, तपाइँको रक्तचाप नियन्त्रणमा मात्र रहनेछैन, तर तपाइँको मूड, शक्ति र सन्तुलन पनि राम्रो हुनेछ। यसले मधुमेह र हृदय रोगको जोखिम कम गर्छ। AHA को अनुसार, हप्तामा कम्तिमा दुई दिन शक्ति प्रशिक्षण गर्दा पनि धेरै फाइदाहरू हुन सक्छन्।

२. वजन र तनाव व्यवस्थापनमा फोकस गर्नुहोस्
बढ्दो मोटोपनाले उच्च रक्तचापको जोखिम बढाउँछ। त्यसैले तौल नियन्त्रणमा राखेर उच्च रक्तचापबाट बच्न सकिन्छ । साथै, तनाव व्यवस्थापन गरेर पनि यो समस्यालाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ। यसका लागि श्वासप्रश्वासको अभ्यास गर्नुपर्छ ।

३. खानामा पोषक तत्वहरू प्रशस्त हुनुपर्छ
यदि तपाईंले सही र पोषक तत्वयुक्त खाना खानुभयो भने, तपाईं सिस्टोलिक रक्तचापलाई धेरै हदसम्म कम राख्न सक्नुहुन्छ। फलफूल, सागसब्जी, सम्पूर्ण अन्न, कम फ्याट डेयरी उत्पादन, दुबला मासुलाई आहारमा समावेश गर्नुपर्छ र प्रशोधित-अस्वास्थ्यकर बोसोयुक्त खानेकुरालाई बाहिर फाल्नुपर्छ।

४. नुन नियन्त्रण गर्नुहोस्
यदि तपाईं रक्तचाप कम गर्न चाहनुहुन्छ भने, तपाईंले सोडियम कम गर्नुपर्छ। धेरै नुन वा सोडियम सेवन गर्दा शरीरमा तरल पदार्थ जम्मा हुन थाल्छ । जसका कारण रक्तचाप द्रुत गतिमा बढ्छ । नुनको सट्टा, केहि मसलाहरू खानाको स्वाद बढाउन प्रयोग गर्न सकिन्छ।

५. धुम्रपान र रक्सीबाट टाढा रहनुहोस्
धुम्रपानले रक्तचाप बढाउन सक्छ। धुम्रपानले उच्च रक्तचाप र हृदय रोगको जोखिम बढाउँछ। डब्लुएचओले पनि मदिरालाई स्वास्थ्यका लागि हानिकारक मानेको छ । जसका कारण धेरै रोग लाग्ने खतरा हुन्छ ।