काठमाडौँ– नेपालमा धितोपत्र बजारले २४ अंक पार गरेसँगै शेयर लगानीकर्ताबारे चासो बढेर गएको छ । पछिल्ला केही दिनयता तीव्र गतिमा बढिरहेको शेयर बजार मापक नेप्से परिसूचक बिहीबार ५९.६८ अंकले बढ्दै २४३४.३२ विन्दुमा पुगेको हो ।
यससँगै नेपालका लगानीकर्तामा नयाँ उत्साहको सञ्चार भएको छ । यससँगै शेयर बजार, यसका लगानीकर्ता र कारोबारका बारेमा चासो बढ्दै गएको हो ।
आखिर संसारका सबैभन्दा सफल शेयर लगानीकर्ता को होलान् ? उनले कति कमाएका होलान् ? र, उनको जीवनशैली कस्तो होला ? आखिर संसारका सबैभन्दा सफल शेयर लगानीकर्ता को हुन् ?
पक्कै पनि संसारका सबैभन्दा सफल लगानीकर्ता भनेर अमेरिकी लगानीकर्ता वारेन बफिटलाई चिनिन्छ । लगानी व्यवस्थापन कम्पनी ब्रेकशर हाथावेमा उनी अध्यक्ष र प्रमुख कार्यकारी अधिकृत हुन् ।
हाल उक्त कम्पनीको कुल सम्पत्ति ११ खर्ब डलर छ । यो वर्ष मात्रै कम्पनीले ३ खर्ब ६९ अर्ब डलरको आम्दानी गरेको छ । नेब्रास्का राज्यको ओमाहामा मुख्यालय रहेको यो कम्पनीले लगानी व्यवस्थापनसँगै, बीमा, पुनर्बीमा, ऊर्जा, घरजग्गाजस्ता क्षेत्रमा पनि हात हालेको छ । ब्रेकशर हाथावेको पूर्ण स्वामित्वमा ६० भन्दा धेरै कम्पनी छन् ।
त्यसबाहेक अरु थुप्रै कम्पनीमा पनि हाथावेको आंशिक स्वामित्व रहेको छ । अमेरिकी अखबार फोर्ब्सका अनुसार बफिटले सन् १९६५ मा खरिद गरेको यो कम्पनीको खुद नाफा भने यस वर्ष ७३ अर्ब ४० करोड डलभन्दा धेरै छ ।
कम्पनीका अध्यक्ष तथा प्रमुख कार्यकारी बफिटसँग कम्पनीको १६ प्रतिशत मताधिकारसहितको स्वामित्व रहेको छ ।
ब्लूमबर्ग बिलेनियर इन्डेक्सका अनुसार बफिटको कुल सम्पत्ति १ खर्ब ३५ अर्ब अमेरिकी डलर रहेको छ । उनी सांसरका १० औँ धनाढ्य व्यक्ति समेत हुन् । उनी अहिले ९३ वर्षका छन् । आगामी अगस्ट ३० का दिन उनी ९४ वर्ष लाग्दैछन् ।
सन् १९३० मा ओमाहामा जन्मेका उनले सानै उमेरदेखि लगानी गर्न थालेको बताइन्छ । ११ वर्षको उमेरमा उनले आफ्नो जीवनकै पहिलो लगानी गरेका थिए । त्यस लगानीबाट उनले ४.६ प्रतिशत नाफा आर्जन गरेको थिए ।
फोर्ब्सका अनुसार उनले १३ वर्षको उमेरमा नै सरकारलाई पहिलो पटक कर तिरेका थिए । किशोरावस्थामा उनले पत्रिका बेच्ने गरेका थिए । उनले पत्रिका बेचेर महिनाको १७५ डलरसम्म कमाउने गरेका थिए । १६ वर्षको उमेरमा उनले ५३ हजार डलर कमाइसकेका थिए ।
उच्च शिक्षा अध्ययनका क्रममा उनले आफ्ना लगानीबाट धेरै प्रतिफल प्राप्त गरिसकेका थिए । नेब्रास्का विश्वविद्यालय र पेन्सिलभेनिया विश्वविद्यालयको ह्वार्टन विद्यालयमा अर्थशास्त्रको अध्ययन गरेका उनले लगानीबारे सैद्धान्तिक ज्ञान भने कोलम्बिया विश्वविद्यालयमा अध्ययन गर्दा पाएका थिए ।
कोलम्बियामा उनलाई लगानीमा ‘भ्यालु इन्भेस्टमेन्ट’ सिद्धान्तका प्रतिपादक बेन्जामिन ग्राहमले पढाएका थिए । गुरुको सोही ‘भ्यालु इन्भेस्टमेन्ट’ को सिद्धान्तलाई उनले आफ्नो लगानी करिअरमा सफलतापूर्वक प्रयोग गरे । सन् १९५० को दशकका केही वर्ष आफ्नै बाबुको बफिट–फाल्क कम्पनीमा लगानी बिक्रेताको काम गरेका उनले सन् १९५४ मा उनै बेन्जामिन ग्राहमको ग्राहम–न्युम्यान कम्पनीमा सुरक्षा विश्लेषकको कामसमेत गरेका थिए ।
आफ्नो लगानीयात्राका शुरुवाती चरणमा बफिटले सरकारी कर्मचारीको बीमा संस्था (गेइको) र रकउडजस्ता कम्पनीको शेयर खरिद गरेका थिए । शेयरमा लगानी सफल हुँदै जाँदा उनले सन् १९५६ मा बफिट एसोशिएट्स नामक लगानी व्यवस्थापन कम्पनी स्थापना गरेका थिए ।
कम मूल्यांकन भएका कम्पनी छनोट गरी लगानी गर्ने बफिटको कला नै हो । ‘भ्यालु इन्भेस्टमेन्ट’ को सिद्धान्तमा आधारित रहेर उनले भविष्यमा ठूलो लाभ दिने कम्पनी छनोट गर्छन् । त्यस कम्पनीमा केकस्ता जोखिम छन् भन्ने विश्लेषण गर्छन् ।
कम्पनीको व्यवस्थापन कसरी चलेको छ, बजारमा त्यस कम्पनीको प्रतिस्पर्धात्मक अवस्था कस्तो छ, विगतमा कम्पनीले के कति वृद्धि हासिल गरेको छ र भविष्यमा त्यस कम्पनीले कति लाभ दिन सक्छ ?
सूक्ष्म विश्लेषणपछि ती कम्पनीले राम्रो लाभ दिने देखेमा बल्ल लगानी गर्छन् । उनी धेरै जोखिम भएका वा जोखिम मोलेर धेरै आम्दानी हुने किसिमका कम्पनीमा लगानी गर्न हिचकिचाउँछन् । उनी दीर्घकालीन प्रकृतिका लगानी गर्न माहिर नै मानिन्छन् ।
ब्रेकशर हाथावेको खरिद
सन् १९६० को दशकसम्म आइपुग्दा बफिटको लगानी पोर्टफोलियो राम्रैसँग विस्तार भइरहेको थियो । सन् १९६२ सम्म आइपुग्दा उनको सम्पत्ति १० लाख डलरभन्दा धेरै भइसकेको थियो । त्यसबेला उनले ब्रेकशर हाथावे नामक टेक्सटाइल उत्पादन कम्पनीको पनि शेयर खरिद गरेका थिए । त्यसबेला कम्पनीको अवस्था भने खासै गतिलो थिएन । तैपनि केही समयपछि उक्त कम्पनी टाट पल्टिने र नयाँ व्यवस्थापनले शेयरधनीलाई लगानी फिर्ता गर्ने बफिटको सोचाइ थियो ।
कम्पनीका अध्यक्ष सिबरी स्टान्टनले कम्पनी टाट पल्टेपनि ब्रेकशर हाथावेमा बफिटले लगानी गरेको शेयरको पैसा फिर्ता दिने आश्वासन दिएका थिए । श्ुरुमा दुईबीच ११.५० डलर प्रतिकित्ता बफिटलाई दिइने सम्झौता भएको थियो । तर, स्टान्टनले बफिटलाई केबल ११.३७५ डलर प्रतिकित्ता मात्र दिए । यसबाट क्रुद्ध बनेका बफिटले सस्तो दरमा पैसा फिर्ता नलिने बरु कम्पनीका थप शेयर किन्ने र कम्पनीलाई आफ्नो बनाउने विचार गरे । सन् १९६५ मा आयोजित कम्पनीको सभामा बफिटले कम्पनीमा आफ्नो नियन्त्रण कायम गरी स्टान्टनलाई पाखा लगाए ।
त्यसअघिसम्म टेक्सटाइल उत्पादनमा सक्रिय हाथावेले बफिटको आगमनसँगै बीमा, घरजग्गा तथा अन्य वित्तीय कारोबारमा हात हाल्यो । सन् १९८५ सम्म आइपुग्दा हाथावेले आफ्नो टेक्सटाइल कारखाना बन्द गरिसकेको थियो ।
पछिल्लो प्रतिवेदनअनुसार बफिटले कम्पनी खरिद गरेयता ब्रेकशर हाथावेले आफ्ना लगानीकर्तालाई ४३ लाख ८४ हजार ७ सय ४८ प्रतिशत नाफा दिलाइसकेको छ ।
जुन अमेरिकाको प्रतिष्ठित एसएण्डपी ५०० स्टक एक्सचेन्जको ३१ हजार २ सय २३ प्रतिशतभन्दा १४० गुणा धेरै हो । पछिल्लो समय बफिटले एप्पल, बैंक अफ अमेरिका, अमेरिकन एक्सप्रेस, कोका कोलाजस्ता कम्पनीमा लगानी गरेका छन् ।
संसारकै सबैभन्दा धनाढ्यको सूचीमा आउने भएपनि बफिट सामान्य जीवनशैलीका लागि परिचित छन् । उनी सन् १९५० को दशकमा खरिद गरेको घरमै बस्छन् । आफू बस्ने घर उनले सन् १९५८ मा ३१ हजार ५ सय डलरमा खरिद गरेका थिए ।
उनी चढ्ने कार पनि अति विलासी वा महङ्गो छैन । उनी म्याकडोनाल्ड्समा नास्ता खान्छन् भने कोकाकोला पिउन औधी रुचाउँछन् । एचबीओलाई बताएअनुसार उनी दिनमा पाँचवटा कोक पिउँछन् ।
उनले प्रयोग गर्ने फर्निचर पनि पुराना छन् । धेरै घर किन्ने, धेरै कार चढ्ने रहर आफूलाई कहिल्यै नलागेको उनले सीएनबीसीलाई बताएका छन् ।
उनी पहिले लिंकन टावर कार २००१ चढ्थे । त्यो कार उनले लिलाम गरिदिए । त्यसपछि काडिलाक डीटीएस २००६ चढ्न थाले । पछि सन् २०१४ मा उनले काडिलाक एक्सटीएस किने । वार्षमा केबल ३५ सय माइलमात्र यात्रा गर्ने भएकाले आफूलाई महङ्गो कार किन्नुपर्ने जरुरी नै नरहेको उनले फोर्ब्सलाई बताएका छन् ।
उनले लामो समय २० डलरमा किनेको सामसुङको फ्लिपफ्लप फोन चलाउँथे । पछि मात्र उनले आईफोन बोक्न थालेका थिए । उनी उकुलेले बजाउन रुचाउँछन् । उकुलेले बजाउने उनको सोख बाल्यकालदेखिकै हो । उनले सन् २०२० मा खुलासा गरेअनुसार उनीसँग २२ वटा उकुलेले छन् ।
उनी अर्का अर्बपति बिल गेट्सका मिल्ने साथी हुन् । उनीहरुबीच लामो समयदेखि दोस्तीयारी रहेको बताइन्छ । उनी संसारकै सबैभन्दा मनकारी अर्बपति पनि मानिन्छन् । सन् २००६ मा उनले ब्रेकशरमा रहेको आफ्नो ८५ प्रतिशत शेयर बराबरको सम्पत्ति दान गर्ने घोषणा गरेका थिए । सन् २०१० मा उनले बिल गेट्ससँग मिलेर ‘द गिभिङ प्लेज’ को घोषणा गरेका थिए । उनले आफ्नो सम्पत्तिको ९९ प्रतिशत जीवनकालमै वा आफ्नो शेषपछि परोपकारी कार्यमा दान गर्ने बताएका थिए ।
सन् २०२३ सम्म आइपुग्दा उनले ५० अर्ब डलर बराबरको सम्पत्ति परोपकारी कार्यका लागि दान गरिसकेका छन् ।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
प्रतिक्रिया